Phòng bệnh truyền nhiễm theo quy định pháp luật & hướng dẫn tiêm phòng bệnh truyền nhiễm mới nhất 2025
Theo Bộ Y tế, các bệnh truyền nhiễm vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Năm 2024, số ca mắc bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam vẫn duy trì ở mức cao với hơn 500.000 trường hợp, trong đó bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như viêm gan B, lao, HIV/AIDS... tiếp tục được kiểm soát bằng các chương trình tiêm chủng và phòng chống dịch bệnh. Khuyến nghị: Thực hiện ngay các biện pháp phòng ngừa theo quy định của Bộ Y tế để bảo vệ bản thân và cộng đồng.
Bài viết do Mauvanban.vn nghiên cứu và cung cấp, đảm bảo nội dung pháp lý, cập nhật theo văn bản mới nhất của Bộ Y tế và các quy định liên quan về phòng bệnh truyền nhiễm.
>>> Tải ngay thông báo kế hoạch phòng bệnh truyền nhiễm chi tiết tại Mauvanban.vn.
BỆNH TRUYỀN NHIỄM LÀ GÌ?
Bệnh truyền nhiễm hay còn gọi là bệnh lây nhiễm, gây ra bởi các mầm bệnh là virus, vi khuẩn, nấm…, xâm nhập vào cơ thể từ bên ngoài. Bệnh cúm, sởi, Covid-19,… đều là những căn bệnh truyền nhiễm phổ biến.
Theo nghiên cứu gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2013, bệnh lây đã khiến con người mất hơn 45 triệu năm vì khuyết tật, hơn 9 triệu người tử vong. Các bệnh truyền nhiễm trên toàn thế giới đang có xu hướng diễn biến phức tạp, đặc biệt là khi thời tiết liên tục diễn biến cực đoan, ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng khiến điều kiện sống của con người xuất hiện nhiều tác nhân tiêu cực, virus, vi khuẩn có thể nhân lên nhanh chóng.
Tổ chức Y tế thế giới WHO cảnh báo, thời tiết và ô nhiễm là những tác nhân làm gia tăng tình trạng bệnh tật của nhân loại như các bệnh hô hấp, các bệnh tim mạch, sốt xuất huyết…
Những đặc điểm chung của các bệnh truyền nhiễm
Bệnh truyền nhiễm thường có các đặc điểm đặc điểm chung như sau:
Tác nhân gây bệnh: do một hoặc nhiều mầm bệnh gây ra, có thể là virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm… lây lan từ người qua người hoặc từ động vật qua người.
Giai đoạn ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh thường chưa xuất hiện triệu chứng, thời gian ủ bệnh chủ yếu phụ thuộc vào độc tính của mầm bệnh và sức đề kháng của cơ thể mỗi người.
Khả năng lây nhiễm: Bệnh truyền nhiễm dễ dàng lây nhiễm sang chủ thể khác bằng nhiều đường khác nhau: máu, hô hấp, qua vết thương hở,…
Triệu chứng lâm sàng: Xuất hiện các triệu chứng lâm sàng điển hình theo từng nhóm bệnh, đa số các bệnh truyền nhiễm thường có biểu hiện chung như: sốt cao, ho, ớn lạnh, chán ăn, tiêu chảy,…
Khả năng bùng phát thành dịch: Khi không có biện pháp kiểm soát và phòng ngừa kịp thời, bệnh có thể bùng phát thành dịch.
Khả năng phòng ngừa: Một số bệnh truyền nhiễm có thể phòng ngừa bệnh bằng cách tiêm vắc xin, hiện nay đã có hơn 40 loại vắc xin phòng hơn 50 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
Khả năng điều trị: Các bệnh truyền nhiễm đa số có thể chữa khỏi nếu phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có diễn tiến bệnh rất nhanh, người bệnh tử vong khi chưa kịp chẩn đoán bệnh.
Gây ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng: Bệnh lây nhiễm nhanh gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng, gây áp lực lên hệ thống y tế tại địa phương.
Cần có các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát.
NGUYÊN NHÂN BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây bệnh lây truyền. Các căn bệnh lây nhiễm có thể gây ra do virus, vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc nấm.
1. Vi khuẩn
Vi khuẩn là những vi sinh vật sống hay còn gọi là sinh vật đơn bào, sinh vật nhân sơ, chúng có kích thước siêu vi, cấu trúc tế bào đơn giản không có nhân. Vi khuẩn ở khắp mọi nơi, xung quanh ta, có thể ở bên trong cơ thể và trên da. Có nhiều vi khuẩn vô hại (thường sống trong ruột giúp tiêu hoá thức ăn, nâng cao miễn dịch) nhưng một số vi khuẩn nhất định giải phóng độc tố và gây bệnh. Vi khuẩn có nhiều hình dạng khác nhau, hình xoắn, hình cầu, hình que…
2. Virus
Virus là ký sinh trùng không có cấu trúc tế bào. Virus gồm các chuỗi đơn hoặc chuỗi kép acid nucleic và một vỏ protein bao quanh vật liệu di truyền là AND (axit deoxyribonucleic) hoặc ARN (axit ribonucleic) . Virus sống trong tế bào của cơ thể sống (vật chủ) và nhân lên. Một khi virus lây nhiễm vào cơ thể sẽ điều khiển bộ máy tế bào tạo ra nhiều virus hơn và khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Các bệnh lây nhiễm do virus gây ra như: cúm, HIV, HPV,…
3. Ký sinh trùng
Ký sinh trùng sống ký sinh trên vật sống khác như cơ thể người, động vật, thực vật,…Chúng hoàn toàn phụ thuộc vào vật chủ để tồn tại, phát triển. Ký sinh trùng không phải là một bệnh lý nhưng chúng có khả năng truyền bệnh, gây ra nhiều bệnh lý khác nhau trên cơ thể, trong đó có nhiều bệnh truyền nhiễm: sốt rét, sốt xuất huyết,…
4. Nấm
Giống như vi khuẩn, nấm có nhiều loại khác nhau, sống trên hoặc trong cơ thể. Nấm khi phát triển quá mức hoặc xâm nhập vào bên trong cơ thể qua miệng, mũi, vết cắt trên da có thể gây bệnh lây nhiễm.
HƯỚNG DẪN PHÒNG NGỪA BỆNH TRUYỀN NHIỄM
1. Tiêm ngừa đầy đủ vắc xin
Vắc xin là phương pháp đơn giản, an toàn, tiết kiệm và hiệu quả nhất có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách tăng cường, huấn luyện hệ thống miễn dịch cách nhận biết, chống lại sự lây nhiễm từ tác nhân gây bệnh. Các bệnh lây truyền có thể phòng ngừa bằng vắc xin như: lao, bạch hầu, uốn ván, thương hàn, sởi, rubella, thủy đậu, viêm gan virus, viêm não Nhật Bản,…
Hiện nay, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng trẻ em và người lớn VNVC có đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh cho trẻ em và người lớn, danh mục lên đến hơn 40 loại vắc xin phòng gần 50 bệnh truyền nhiễm đa dạng, đa chủng loại với số lượng lớn, chất lượng cao. VNVC sẵn sàng cung ứng, bình ổn giá, cam kết không tăng giá cả trong thời điểm khan hiếm vắc xin. Với các gia đình Việt, VNVC là địa chỉ tiêm ngừa đáng tin cậy.
2. Vệ sinh cá nhân thường xuyên
Vệ sinh cá nhân thường xuyên giúp hạn chế tối đa nguy cơ nhiễm bệnh. Cụ thể, bạn cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng, dung dịch sát khuẩn tay thường xuyên vào thời điểm trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi ho, hắt hơi, sau khi tiếp xúc với bề mặt ẩm ướt, tiếp xúc với thú cưng,…
Bên cạnh đó, để tránh nguy cơ vi trùng xâm nhập vào trong cơ thể, bạn cần lưu ý không chạm tay lên mắt, mũi, cho tay vào miệng,…
3. An toàn thực phẩm
Một trong những nguy cơ làm tăng khả năng lây nhiễm bệnh, đó là sử dụng thực phẩm không an toàn. Do đó, để ngăn mầm bệnh xâm nhập, bạn nên ăn chín uống sôi, không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ,… Đồng thời, dụng cụ nấu ăn, bếp nên được vệ sinh sạch sẽ trước khi chế biến thực phẩm để hạn chế nguy cơ lây nhiễm gián tiếp mầm bệnh.
4. Sinh hoạt tình dục an toàn
Sinh hoạt tình dục an toàn là cách để phòng ngừa bệnh qua đường tình dục như lậu, giang mai, HIV,… Vì vậy, hãy luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục với người có nguy cơ cao mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục. Đồng thời, nên hạn chế quan hệ với nhiều bạn tình, quan hệ đồng giới để tránh nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục.
5. Phòng tránh các côn trùng truyền bệnh
Côn trùng là nguồn phát tán bệnh lây truyền nhanh chóng. Vì vậy, để tránh nguy cơ mắc bệnh, mỗi cá nhân, gia đình cần phòng tránh côn trùng truyền bệnh bằng cách sử dụng màn ngủ, hương xua, kem thoa, xịt côn trùng,…
6. Giữ môi trường sống sạch sẽ
Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, khử trùng môi trường xung quanh một cách thường xuyên để phòng tránh bệnh. Theo đó, khu vực phòng ngủ, phòng khách, sân vườn,… nên được quét dọn hàng ngày.
TIÊM PHÒNG BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Tiêm phòng bệnh truyền nhiễm là biện pháp y tế chủ động sử dụng vắc xin để kích thích cơ thể tạo ra miễn dịch, phòng tránh nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Theo quy định của Bộ Y tế Việt Nam, chương trình tiêm chủng quốc gia bao gồm nhiều loại vắc xin bắt buộc nhằm ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng như: lao, viêm gan B, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi, rubella, quai bị, thủy đậu, viêm não Nhật Bản,…
1. Danh Mục Vắc Xin Tiêm Phòng Bệnh Truyền Nhiễm Bắt Buộc Theo Chương Trình Quốc Gia
Vắc xin BCG phòng lao
Vắc xin viêm gan B
Vắc xin bạch hầu – ho gà – uốn ván (DTP)
Vắc xin bại liệt (OPV/IPV)
Vắc xin sởi – rubella – quai bị
Vắc xin viêm não Nhật Bản B
Vắc xin thủy đậu (trong các trường hợp khuyến cáo)
2. Lịch Tiêm Chủng Phòng Bệnh Truyền Nhiễm Chuẩn Bộ Y Tế
Tiêm ngay sau khi sinh: Vắc xin viêm gan B liều 1, vắc xin BCG.
Tiêm trong 2 tháng đầu đời: Vắc xin DTP, OPV, viêm gan B liều 2.
Tiêm nhắc lại theo lịch do Bộ Y tế quy định nhằm đảm bảo miễn dịch kéo dài.
3. Quy Định Pháp Luật Về Tiêm Phòng Bệnh Truyền Nhiễm
Theo Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm số 03/2018/QH14 và Nghị định số 101/2019/NĐ-CP, tiêm phòng là nghĩa vụ của công dân và trách nhiệm của cơ quan y tế.
Việc tiêm chủng phải được thực hiện đúng lịch trình, đảm bảo an toàn, hiệu quả, và ghi chép đầy đủ trong sổ tiêm chủng hoặc bệnh án.
4. Vai Trò Của Tiêm Phòng Trong Phòng Bệnh Truyền Nhiễm
Tiêm phòng giúp tạo miễn dịch cộng đồng, giảm tối đa sự lây lan dịch bệnh.
Giảm tỷ lệ mắc bệnh, tử vong do các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
Hỗ trợ chính phủ kiểm soát và tiến tới loại trừ nhiều bệnh truyền nhiễm.
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
1. Bệnh truyền nhiễm là gì và chúng lây lan như thế nào?
Bệnh truyền nhiễm là các bệnh gây ra bởi vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng hoặc nấm và có khả năng lây lan từ người sang người hoặc từ động vật sang người qua tiếp xúc trực tiếp, gián tiếp, hoặc qua trung gian như côn trùng.
2. Làm sao để phân biệt giữa bệnh truyền nhiễm và bệnh không truyền nhiễm?
Bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan, còn bệnh không truyền nhiễm thường là các bệnh mạn tính không lây qua người khác như tiểu đường, cao huyết áp.
3. Khi nghi ngờ mắc bệnh truyền nhiễm cần làm gì để bảo vệ người xung quanh?
Cần tự cách ly, thông báo cho cơ sở y tế, tuân thủ hướng dẫn phòng chống dịch, vệ sinh tay thường xuyên và đeo khẩu trang đúng cách.
4. Tiêm phòng có thực sự giúp ngăn ngừa bệnh truyền nhiễm không?
Có, tiêm phòng giúp kích thích hệ miễn dịch tạo kháng thể chống lại tác nhân gây bệnh, giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc làm nhẹ triệu chứng nếu mắc.
5. Bệnh truyền nhiễm có thể được chữa khỏi hoàn toàn không?
Một số bệnh truyền nhiễm có thể chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh hoặc kháng vi rút, nhưng cũng có những bệnh hiện chưa có thuốc chữa triệt để và cần kiểm soát bằng các biện pháp phòng ngừa.
Phòng bệnh truyền nhiễm và tiêm phòng là nhiệm vụ quan trọng, được pháp luật quy định rõ ràng nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Việc cập nhật thông tin và tuân thủ đúng quy định sẽ giúp bạn và gia đình an toàn trước các nguy cơ bệnh truyền nhiễm. >>> Truy cập Mauvanban.vn ngay để tải thông báo kế hoạch phòng bệnh truyền nhiễm chuẩn Bộ Y tế, hỗ trợ bạn thực hiện phòng bệnh truyền nhiễm hiệu quả!