Khủng hoảng thiếu thuốc: Nguy cơ nghiêm trọng đối với hệ thống y tế
Tình trạng thiếu thuốc đang trở thành vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống y tế và sức khỏe cộng đồng. Theo báo cáo của WHO, năm 2024, có hơn 50 quốc gia trên thế giới ghi nhận sự thiếu hụt thuốc điều trị quan trọng, đặc biệt là kháng sinh, thuốc điều trị ung thư và các loại vắc xin phòng bệnh.
Tại Việt Nam, Bộ Y tế công bố rằng chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lượng thuốc nhập khẩu giảm 30%, gây áp lực lớn lên bệnh viện và nhà thuốc. Nguyên nhân có thể do gián đoạn chuỗi cung ứng, thiếu nguyên liệu sản xuất hoặc các vấn đề pháp lý trong phê duyệt thuốc mới. Hậu quả là hàng triệu bệnh nhân phải đối mặt với tình trạng điều trị gián đoạn, nguy cơ biến chứng tăng cao. Vậy đâu là giải pháp để hệ thống y tế vượt qua cuộc khủng hoảng này? Hãy cùng Mẫu văn bản tìm hiểu!
1. Khủng hoảng thiếu thuốc là gì?
Khủng hoảng thiếu thuốc xảy ra khi nguồn cung thuốc thiết yếu không đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng trong khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế. Tình trạng này có thể xảy ra cục bộ hoặc trên diện rộng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng điều trị, đẩy lùi hiệu quả kiểm soát dịch bệnh và gây tổn thất lớn cho cả người dân và hệ thống y tế.
Tình trạng thiếu thuốc ảnh hưởng nghiêm trọng đến bệnh nhân, bác sĩ, bệnh viện và toàn bộ hệ thống y tế. Theo báo cáo của WHO, năm 2024 có hơn 300 triệu người trên toàn cầu không được tiếp cận đầy đủ với thuốc điều trị quan trọng.
2. Tình hình thiếu thuốc tại Việt Nam và thế giới
a. Việt Nam: Thiếu thuốc xảy ra trên diện rộng
Theo thống kê của Bộ Y tế (năm 2023):
Có hơn 50% bệnh viện tuyến tỉnh và trung ương báo cáo thiếu thuốc điều trị ung thư, tim mạch và thuốc gây mê – hồi sức.
Thiếu hụt chủ yếu rơi vào các nhóm: thuốc đặc trị, thuốc trúng thầu chậm, thuốc hiếm và vật tư y tế tiêu hao.
Một số địa phương như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Nghệ An, Đà Nẵng ghi nhận tình trạng thiếu thuốc kháng sinh, thuốc điều trị COVID-19 trong thời gian cao điểm.
b. Tình trạng toàn cầu
WHO cảnh báo năm 2023 là năm chứng kiến khủng hoảng thuốc kháng sinh nghiêm trọng nhất trong thập kỷ:
Tại Mỹ, gần 300 loại thuốc trong tình trạng khan hiếm – mức cao nhất kể từ năm 2001.
Ở châu Âu, 25/27 nước thành viên EU báo cáo thiếu thuốc cảm, hạ sốt cho trẻ em trong mùa đông 2022–2023.
>>>Tải ngay mẫu đơn khiếu nại về tình trạng thiếu thuốc – bảo vệ quyền lợi người bệnh!
3. Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng thiếu thuốc
Nguyên nhân chính | Mô tả |
Chậm đấu thầu thuốc | Quy trình đấu thầu chậm trễ, sai sót hồ sơ hoặc năng lực nhà thầu yếu. |
Phụ thuộc vào nhập khẩu | 85–90% nguyên liệu sản xuất thuốc tại Việt Nam phải nhập từ Trung Quốc, Ấn Độ. |
Gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu | Đại dịch, xung đột địa chính trị và biến động kinh tế làm ngưng trệ sản xuất, vận chuyển. |
Chính sách giá và bảo hiểm y tế | Một số doanh nghiệp không tham gia đấu thầu do giá không bù đắp được chi phí. |
4. Hệ lụy nghiêm trọng đối với hệ thống y tế
Gián đoạn điều trị bệnh nặng: Bệnh nhân ung thư, tim mạch, HIV không được cung cấp thuốc đầy đủ đúng phác đồ, dẫn đến nguy cơ biến chứng và tử vong tăng cao.
Gia tăng chi phí y tế cá nhân: Người bệnh phải tự mua thuốc bên ngoài với giá cao hoặc lựa chọn thuốc thay thế kém hiệu quả.
Mất lòng tin vào hệ thống y tế công: Thiếu thuốc kéo dài khiến bệnh viện quá tải, y bác sĩ chịu áp lực tâm lý và người dân chuyển sang điều trị tư nhân hoặc ra nước ngoài.
Nguy cơ bùng phát dịch bệnh: Thiếu thuốc điều trị, đặc biệt là thuốc kháng sinh, dễ dẫn đến bùng phát các ổ dịch thứ phát, ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng
>>>Phản ánh kịp thời tình trạng thiếu thuốc – tải đơn khiếu nại chuẩn, dễ điền ngay!
5. Căn cứ pháp lý liên quan
a. Luật Dược 2016 (sửa đổi, bổ sung năm 2023)
Điều 56 và Điều 57: Quy định về đấu thầu thuốc, ưu tiên thuốc sản xuất trong nước đạt tiêu chuẩn chất lượng cao.
Điều 76: Yêu cầu lập danh mục thuốc thiết yếu, dự trù nhu cầu và đảm bảo cung ứng liên tục.
b. Nghị định 117/2020/NĐ-CP
Hướng dẫn chi tiết về việc lập kế hoạch đấu thầu, quy trình xét thầu, lựa chọn nhà thầu thuốc cho các cơ sở y tế công lập.
>>>Gửi đơn khiếu nại thiếu thuốc đúng nơi, đúng mẫu – tải ngay biểu mẫu mới nhất!
6. Giải pháp khắc phục tình trạng thiếu thuốc
Đẩy nhanh tiến độ đấu thầu thuốc theo quy trình điện tử, minh bạch, có tính cạnh tranh.
Đầu tư phát triển công nghiệp dược trong nước, giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.
Rà soát cơ chế thanh toán bảo hiểm y tế, điều chỉnh giá thuốc phù hợp với biến động thị trường.
Dự trữ thuốc quốc gia theo mô hình "kho thuốc chiến lược", sẵn sàng ứng phó khủng hoảng.
7. Kết luận
Khủng hoảng thiếu thuốc là dấu hiệu cảnh báo một cách rõ ràng về lỗ hổng trong quy trình cung ứng, đấu thầu và dự phòng thuốc thiết yếu. Giải quyết tận gốc vấn đề này đòi hỏi sự đồng bộ giữa chính sách pháp luật, cơ chế tài chính, ngành dược trong nước và hợp tác quốc tế.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Người dân cần làm gì khi bệnh viện thiếu thuốc? Người dân nên yêu cầu kê đơn thay thế hợp lý từ bác sĩ và báo với cơ quan quản lý y tế địa phương để được hướng dẫn hỗ trợ.
2. Thiếu thuốc có bị xử lý trách nhiệm không? Theo Điều 106 Luật Dược, cơ sở y tế không đảm bảo cung ứng thuốc có thể bị xử phạt hành chính hoặc thu hồi giấy phép hoạt động nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
3. Nhà thuốc có được tự tăng giá thuốc khan hiếm? Không. Giá thuốc phải tuân theo khung giá kê khai, kê biên theo quy định tại Thông tư 15/2019/TT-BYT. Việc bán thuốc giá cao bất hợp lý có thể bị xử phạt đến 20 triệu đồng.