Pháp lý liên quan đến tăng lương cơ bản và mối liên hệ với mức lương tối thiểu vùng
Lương cơ bản là mức lương làm căn cứ để doanh nghiệp và người lao động thỏa thuận tiền lương, đóng bảo hiểm và tính các chế độ phúc lợi. Trong năm 2025, nhiều địa phương và ngành nghề đang đề xuất điều chỉnh lương cơ bản, gắn với lương tối thiểu vùng theo tình hình kinh tế, giá cả và năng suất lao động.
Việc nâng lương cơ bản không chỉ giúp cải thiện thu nhập, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến các khoản đóng bảo hiểm, phụ cấp, lương tăng ca, lương thử việc và trợ cấp thôi việc. Các doanh nghiệp cần nắm rõ lộ trình tăng lương cơ bản để kịp thời điều chỉnh hợp đồng, thỏa ước lao động và bảng lương nội bộ.
>>> Tải ngay mẫu thông báo, quyết định điều chỉnh lương cơ bản mới nhất tại Mauvanban
LƯƠNG CƠ BẢN LÀ GÌ?
Hiện nay, pháp luật Việt Nam không có bất kỳ quy định nào định nghĩa hoặc đưa ra khái niệm về lương cơ bản.
Thuật ngữ lương cơ bản được nhắn đến rất nhiều trong đời sống, nhất là những khi tìm việc làm hoặc trao đổi với bạn bè, chúng ta sẽ thường gặp những câu hỏi như “lương cơ bản của công việc này là bao nhiêu?”.
Theo đó, chúng ta có thể hiểu rằng lương cơ bản là thuật ngữ được dùng để mô tả mức lương thấp nhất mà người lao động nhận được khi làm việc tại một vị trí nào đó, phụ thuộc vào trình độ, yêu cầu năng lực của người lao động.
Ngoài ra, lương cơ bản sẽ không bao gồm các khoản tiền phụ cấp, hỗ trợ của người sử dụng lao động dành cho người lao động.
LƯƠNG CƠ BẢN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG HIỆN NAY LÀ BAO NHIÊU?
Như đã phân tích ở trên, pháp luật nước ta không có quy định nào đề cập hoặc điều chỉnh về lương cơ bản. Có thể hiểu rằng lương cơ bản là lương thấp nhất mà người lao động làm việc tại một vị trí nhận được và không tính những khoản phụ cấp, hỗ trợ.
Do đó, lương cơ bản hiện nay sẽ được chia ra thành 02 nhóm đối tượng như sau:
- Đối với cán bộ, công chức, viên chức
Lương cơ bản của cán bộ, công chức, viên chức chính là tích của lương cơ sở và hệ số lương theo công thức sau:
Lương cơ bản = lương cơ sở x hệ số lương
Tại Điều 3 Nghị định 73/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2024 quy định về mức lương cơ sở hiện nay là 2.340.000 đồng/tháng.
Hệ số lương của cán bộ, công chức, viên chức được thực hiện theo quy định tại Nghị định 204/2004/NĐ-CP.
>>> XEM THÊM & TẢI NGAY : Mẫu hợp đồng lao động có các điều khoản chuẩn về lương cơ bản.
LỘ TRÌNH TĂNG LƯƠNG CƠ BẢN TỪ NAY ĐẾN NĂM 2030 NHƯ THẾ NÀO?
Lộ trình tăng lương cơ bản từ nay đến năm 2030
- Giai đoạn 2024–2026
Từ ngày 01/7/2024, áp dụng chế độ tiền lương mới thống nhất đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang, với mức lương thấp nhất bằng mức lương thấp nhất bình quân các vùng của khu vực doanh nghiệp.
Từ năm 2025, định kỳ thực hiện nâng mức tiền lương phù hợp với chỉ số giá tiêu dùng, mức tăng trưởng kinh tế và khả năng của ngân sách nhà nước.
- Giai đoạn 2027–2030
Tiếp tục điều chỉnh tiền lương tăng bình quân khoảng 7% mỗi năm cho đến khi mức lương thấp nhất của cán bộ, công chức, viên chức bằng hoặc cao hơn mức lương thấp nhất của vùng cao nhất của khu vực doanh nghiệp.
Đến năm 2030, hoàn thành mục tiêu cải cách tiền lương theo Nghị quyết 27-NQ/TW, đảm bảo mức lương đủ sống tối thiểu cho người lao động.
Tác động đến người lao động và doanh nghiệp
Người lao động: Việc tăng lương cơ bản giúp cải thiện thu nhập, đảm bảo mức sống tối thiểu và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Doanh nghiệp: Cần điều chỉnh quỹ lương, hợp đồng lao động và các chính sách phúc lợi để phù hợp với mức lương cơ bản mới, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật.
Hướng dẫn thực hiện
Để thực hiện đúng lộ trình tăng lương cơ bản, các đơn vị cần:
1. Cập nhật thông tin: Theo dõi các văn bản pháp luật, nghị định liên quan đến chính sách tiền lương.
2. Điều chỉnh hợp đồng lao động: Sửa đổi các điều khoản về mức lương trong hợp đồng lao động để phù hợp với mức lương cơ bản mới.
3. Tính toán lại các khoản đóng bảo hiểm: Cập nhật mức đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp dựa trên mức lương cơ bản mới.
4. Đào tạo và truyền thông nội bộ: Thông báo cho người lao động về các thay đổi liên quan đến lương và quyền lợi của họ.
>>> Tải ngay các mẫu văn bản mới nhất về tăng lương – điều chỉnh hợp đồng – kiến nghị bảo hiểm tại Mauvanban
LƯƠNG CƠ BẢN TĂNG, LƯƠNG HƯU CÓ TĂNG KHÔNG?
Việc lương cơ bản (lương tối thiểu vùng) được điều chỉnh tăng trong thời gian tới là thông tin đáng mừng với người lao động, nhưng với người đã nghỉ hưu, điều này không đồng nghĩa với việc lương hưu sẽ tự động tăng.
Thực tế, mức lương hưu hiện tại không được tính dựa trên lương cơ bản đang áp dụng tại doanh nghiệp, mà dựa trên mức tiền lương đóng bảo hiểm xã hội trước khi nghỉ hưu. Do đó, khi Nhà nước công bố tăng lương tối thiểu vùng, lương hưu chỉ bị ảnh hưởng gián tiếp trong tương lai nếu người lao động đang đi làm được điều chỉnh tăng mức đóng BHXH.
Tuy nhiên, với người đã nghỉ hưu, đặc biệt là cán bộ, công chức, viên chức nghỉ hưu, lương hưu của họ có thể tăng nếu Nhà nước tăng lương cơ sở (khác với lương cơ bản) và ban hành chính sách điều chỉnh lương hưu theo tỷ lệ nhất định – như đã từng được thực hiện theo các Nghị định 108/2021/NĐ-CP hay 42/2023/NĐ-CP.
Tóm lại:
Tăng lương cơ bản KHÔNG kéo theo lương hưu tăng ngay lập tức.
Lương hưu có thể được điều chỉnh khi Nhà nước ban hành chính sách cụ thể.
Người lao động cần theo dõi sát lộ trình tăng lương và cập nhật mức đóng BHXH để đảm bảo quyền lợi về lương hưu sau này.
CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
1. Tăng lương cơ bản có ảnh hưởng gì đến mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) của người lao động hiện nay?
Trả lời:
Có. Khi lương cơ bản (hay còn gọi là lương tối thiểu vùng) tăng, người sử dụng lao động buộc phải điều chỉnh mức đóng BHXH bắt buộc cho người lao động nếu mức lương đang đóng thấp hơn mức tối thiểu mới. Việc tăng mức đóng BHXH hiện tại sẽ gián tiếp làm tăng lương hưu trong tương lai, do lương hưu được tính trên bình quân tiền lương đóng BHXH của toàn bộ thời gian đóng hoặc theo quy định từng giai đoạn.
2. Người lao động tự do, không đóng BHXH bắt buộc, có được hưởng lương hưu khi lương cơ bản tăng không?
Trả lời:
Không. Người lao động tự do nếu không tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) – dù lương cơ bản có tăng – sẽ không được hưởng lương hưu từ nhà nước. Tuy nhiên, họ có thể tham gia BHXH tự nguyện, và việc căn cứ trên mức thu nhập tối thiểu cũng bị tác động khi lương cơ bản thay đổi. Vì vậy, tăng lương cơ bản cũng đồng nghĩa với việc tăng mức đóng BHXH tự nguyện tối thiểu, ảnh hưởng đến kế hoạch hưu trí của nhóm lao động này.
3. Tăng lương cơ bản có kéo theo việc điều chỉnh phụ cấp hay các khoản phúc lợi không?
Trả lời:
Có thể có, nhưng không bắt buộc. Nhiều doanh nghiệp xây dựng cơ chế trả lương và phúc lợi dựa trên lương cơ bản làm căn cứ tính phụ cấp (chuyên cần, trách nhiệm, độc hại...), nên khi mức lương cơ bản được điều chỉnh, các khoản phụ cấp cũng có thể thay đổi tương ứng. Tuy nhiên, việc điều chỉnh phụ cấp phụ thuộc vào quy chế trả lương của từng doanh nghiệp chứ không bắt buộc theo quy định pháp luật.
4. Người đang hưởng trợ cấp mất sức lao động, tai nạn lao động… có được tăng trợ cấp khi lương cơ bản tăng không?
Trả lời:
Không trực tiếp. Các khoản trợ cấp tai nạn lao động, mất sức, bệnh nghề nghiệp không căn cứ theo lương cơ bản mà dựa vào mức lương đóng BHXH tại thời điểm hưởng quyền lợi. Tuy nhiên, khi Chính phủ ban hành nghị định điều chỉnh trợ cấp hằng năm, thì các đối tượng này có thể được tăng mức trợ cấp, nhưng việc này không tự động gắn với việc tăng lương cơ bản.
5. Có lộ trình cụ thể nào cho việc điều chỉnh lương hưu theo tăng trưởng kinh tế hoặc trượt giá không?
Trả lời:
Hiện tại, lương hưu được điều chỉnh có thời hạn, căn cứ vào tình hình kinh tế – xã hội, tốc độ tăng GDP, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và khả năng cân đối của Quỹ BHXH. Tuy chưa có lịch trình tăng cố định hàng năm, nhưng Chính phủ thường điều chỉnh lương hưu khoảng 1–2 lần trong 3 năm, thông qua các nghị định điều chỉnh (ví dụ: Nghị định 108/2021/NĐ-CP, Nghị định 42/2023/NĐ-CP). Việc tăng lương cơ bản có thể là một yếu tố được xem xét trong quyết định này, nhưng không phải căn cứ chính thức.
Việc lương cơ bản tăng từ ngày 01/7/2024 là một trong những chính sách trọng tâm của Chính phủ nhằm đảm bảo thu nhập và nâng cao đời sống cho người lao động trong khu vực nhà nước. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để điều chỉnh hàng loạt chính sách về lương hưu, bảo hiểm xã hội, trợ cấp…
>>> Đừng bỏ lỡ – Tải ngay bộ mẫu đơn, biểu mẫu cập nhật theo lương cơ bản mới tại Mauvanban