Lao Động Trẻ Em – Hướng Dẫn Soạn Thảo Hợp Đồng Lao Động Chuẩn Pháp Luật
Bạn đã biết cách bảo vệ quyền lợi lao động trẻ em theo pháp luật Việt Nam chưa? Được biên soạn bởi đội ngũ luật sư uy tín, Mẫu văn bản cung cấp thông tin toàn diện dựa quy định của pháp luật hiện hành.
Giúp doanh nghiệp sử dụng lao động trẻ em đúng quy định, đồng thời cung cấp các mẫu hợp đồng lao động chuyên nghiệp, dễ dàng tải về ngay tại mauvanban.vn
Lao động trẻ em là gì?
Định nghĩa lao động trẻ em
Độ tuổi lao động trẻ em
Theo Điều 143 Bộ luật Lao động 2019, lao động trẻ em là người lao động dưới 15 tuổi, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt được phép làm việc dưới các điều kiện nghiêm ngặt về sức khỏe và thời gian làm việc nhằm bảo vệ sự phát triển của trẻ.
Phạm vi áp dụng
Lao động trẻ em chỉ được phép tham gia vào các công việc nhẹ nhàng, phù hợp với độ tuổi, không gây hại đến sức khỏe, sự an toàn và sự phát triển toàn diện của trẻ.
Theo số liệu mới nhất từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam năm 2023, có khoảng 1,75 triệu trẻ em trong độ tuổi từ 5 đến 17 tham gia vào các hình thức lao động, trong đó có khoảng 29% trẻ em làm các công việc không phù hợp và có nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và sự phát triển.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải mẫu và tư vấn liên quan đến lao động trẻ em một cách đầy đủ và chính xác
Tác hại sử dụng lao động trẻ em
Ảnh hưởng đến trẻ em
1. Tác hại về thể chất
Lao động trẻ em, đặc biệt là trong các công việc nặng nhọc hoặc trong môi trường nguy hiểm như nhà máy, nông trại, hoặc công trường xây dựng, có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng và lâu dài đối với sức khỏe thể chất của trẻ. Các vấn đề thường gặp bao gồm:
Suy dinh dưỡng do cơ thể trẻ không được nghỉ ngơi và bổ sung dinh dưỡng đầy đủ.
Chấn thương do tai nạn lao động, sử dụng máy móc, hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại.
Bệnh tật mãn tính như các bệnh về hô hấp, cơ xương khớp, và các bệnh da liễu do môi trường làm việc không an toàn.
Ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất bình thường, khiến trẻ còi cọc hoặc bị hạn chế phát triển chiều cao và cân nặng.
>>> XEM THÊM & TẢI NGAY : Mẫu hợp đồng lao động
2. Tác hại về tâm lý và giáo dục
Việc phải lao động sớm khiến trẻ em thường bị hạn chế thời gian học tập và vui chơi, từ đó gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng về mặt tâm lý và giáo dục:
Trẻ em có nguy cơ cao bị bỏ học hoặc thất học vì không thể cân bằng giữa thời gian làm việc và học hành.
Áp lực công việc và sự thiếu thốn về môi trường học tập làm trẻ dễ bị căng thẳng, lo âu, trầm cảm và các vấn đề về sức khỏe tâm thần.
Trẻ thiếu sự phát triển về kỹ năng xã hội, cảm giác cô lập và thiếu sự quan tâm từ gia đình và cộng đồng.
Giảm khả năng tiếp cận giáo dục chất lượng, làm hạn chế cơ hội phát triển toàn diện và tương lai của trẻ.
Số liệu gần nhất: Theo UNICEF Việt Nam năm 2024, khoảng 43% trẻ em lao động không hoàn thành chương trình tiểu học do phải đi làm từ sớm. Con số này phản ánh thực trạng đáng báo động về ảnh hưởng tiêu cực của lao động trẻ em đối với sự phát triển giáo dục và xã hội của thế hệ tương lai.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải mẫu và tư vấn liên quan đến lao động trẻ em một cách đầy đủ và chính xác
Quy định pháp luật về lao động trẻ em tại Việt Nam
1. Các văn bản pháp luật liên quan
Bộ luật Lao động 2019 tiếp tục là nền tảng pháp lý chính điều chỉnh việc sử dụng lao động chưa thành niên. Theo Điều 144, người sử dụng lao động khi tuyển dụng người dưới 15 tuổi phải tuân thủ các quy định sau:
Chỉ được giao các công việc nhẹ, không ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
Thời gian làm việc không vượt quá 4 giờ/ngày và 20 giờ/tuần.
Phải có sự đồng ý bằng văn bản của cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp.
Lập sổ theo dõi riêng, ghi đầy đủ thông tin về người lao động chưa thành niên, bao gồm: họ tên, ngày tháng năm sinh, công việc đang làm, kết quả các lần kiểm tra sức khỏe định kỳ, và xuất trình khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu .
Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định mức xử phạt đối với hành vi vi phạm trong việc sử dụng lao động trẻ em:
Phạt tiền từ 10 triệu đến 50 triệu đồng đối với hành vi sử dụng lao động dưới 18 tuổi vào các công việc bị cấm hoặc không đảm bảo điều kiện làm việc an toàn .
Phạt tiền từ 50 triệu đến 75 triệu đồng đối với hành vi sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi làm các công việc bị cấm hoặc làm việc tại nơi làm việc bị cấm quy định của Bộ luật Lao động 2029 .
2. Thống kê mới nhất về lao động trẻ em
Theo báo cáo công bố năm 2024, tình hình lao động trẻ em tại Việt Nam trong năm 2023 như sau:
Tổng số trẻ em từ 5 đến 17 tuổi tham gia lao động: 731.600.
Số lượng lao động trẻ em (theo định nghĩa pháp luật): 269.600.
Trong đó, 94.300 trẻ em làm các công việc gây nguy hại và 50.100 trẻ em phải làm việc vào ban đêm
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải mẫu và tư vấn liên quan đến lao động trẻ em một cách đầy đủ và chính xác
Các công việc được phép sử dụng lao động trẻ em
Danh mục công việc cho phép
1. Công việc nhẹ
Theo quy định của Bộ luật Lao động Việt Nam, trẻ em từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi được phép tham gia vào một số công việc nhất định, với điều kiện là các công việc này không gây ảnh hưởng tiêu cực đến thể chất, tinh thần và sự phát triển của trẻ. Cụ thể, trẻ trong độ tuổi này chỉ được làm những công việc được coi là “nhẹ nhàng”, không độc hại, không nguy hiểm và không ảnh hưởng đến việc học tập.
Các công việc được phép bao gồm: biểu diễn nghệ thuật (ca hát, múa, diễn xuất), luyện tập thể thao có tổ chức, giúp việc gia đình không mang tính chất nặng nhọc, làm việc trong các cơ sở nông nghiệp truyền thống của gia đình dưới sự giám sát chặt chẽ, hoặc tham gia vào hoạt động sản xuất thủ công quy mô nhỏ.
Những công việc này thường được thực hiện dưới hình thức bán thời gian hoặc theo dự án ngắn hạn, và luôn phải có sự đồng ý của cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp. Ngoài ra, người sử dụng lao động cũng có trách nhiệm đảm bảo các điều kiện an toàn lao động phù hợp với lứa tuổi của trẻ em.
2. Điều kiện làm việc
Việc sử dụng lao động trẻ em phải tuân thủ nghiêm ngặt các điều kiện về thời gian và môi trường làm việc. Theo quy định hiện hành, trẻ em từ 13 đến 15 tuổi không được làm việc quá 4 giờ mỗi ngày và không quá 20 giờ mỗi tuần. Thời gian làm việc không được trùng với thời gian học tập chính khóa tại trường và phải đảm bảo ít nhất 1 ngày nghỉ trong tuần.
Môi trường làm việc phải an toàn, không tiếp xúc với hóa chất, máy móc nguy hiểm hoặc nơi làm việc có nguy cơ cao về tai nạn lao động. Ngoài ra, người sử dụng lao động phải ký kết hợp đồng với sự đồng ý của người giám hộ và gửi hồ sơ khai báo sử dụng lao động trẻ em đến cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền để theo dõi, giám sát.
Việc tuân thủ đầy đủ các quy định này không chỉ đảm bảo quyền lợi của trẻ em mà còn là trách nhiệm pháp lý và đạo đức của các cá nhân, tổ chức có liên quan.
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê công bố năm 2023, tỷ lệ trẻ em từ 13 đến 15 tuổi tham gia lao động hợp pháp tại Việt Nam chiếm khoảng 1,2% tổng số trẻ trong độ tuổi này. Trong đó, phần lớn các em làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật và nông nghiệp quy mô hộ gia đình. Số liệu này cho thấy việc sử dụng lao động trẻ em đang được quản lý khá chặt chẽ, phù hợp với định hướng bảo vệ và phát triển trẻ em toàn diện.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải mẫu và tư vấn liên quan đến lao động trẻ em một cách đầy đủ và chính xác
Lao động trẻ em bất hợp pháp
1. Hành vi bị cấm
Sử dụng trẻ em trong công việc nguy hiểm
Pháp luật Việt Nam nghiêm cấm việc sử dụng lao động trẻ em dưới 15 tuổi vào các công việc được xếp vào nhóm nguy hiểm hoặc độc hại. Những công việc này bao gồm khai thác mỏ, xây dựng công trình, sản xuất và vận chuyển hóa chất, làm việc trong môi trường có nhiệt độ cao, áp lực lớn, tiếng ồn mạnh hoặc trong điều kiện thiếu ánh sáng và không khí. Đây là những ngành nghề tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn lao động, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất, tinh thần và sự phát triển bình thường của trẻ em.
Việc sử dụng lao động trẻ em trong các công việc nguy hiểm không chỉ vi phạm pháp luật mà còn đi ngược lại các cam kết quốc tế của Việt Nam trong việc bảo vệ quyền trẻ em, đặc biệt là Công ước của Liên Hợp Quốc về quyền trẻ em và các công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) mà Việt Nam là thành viên. Do đó, các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tuyệt đối không được sử dụng lao động trẻ em trong bất kỳ hình thức nào nếu công việc đó có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe hoặc sự phát triển toàn diện của trẻ.
2. Hậu quả pháp lý
Hành vi sử dụng lao động trẻ em trái phép sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật hiện hành. Cụ thể, doanh nghiệp hoặc cá nhân vi phạm có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tiền đáng kể tùy theo mức độ vi phạm. Trong các trường hợp nghiêm trọng, hành vi này có thể dẫn đến hình thức xử phạt bổ sung như đình chỉ hoạt động kinh doanh, rút giấy phép hoạt động hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo quy định tại Bộ luật Lao động và các văn bản hướng dẫn thi hành, nếu việc sử dụng lao động trẻ em gây hậu quả nghiêm trọng hoặc tái phạm nhiều lần, người sử dụng lao động có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với các tội danh như: “tội sử dụng lao động trái phép”, “tội vi phạm quy định về sử dụng người dưới 16 tuổi lao động”, với mức án phạt có thể lên đến nhiều năm tù giam.
Ngoài ra, các doanh nghiệp vi phạm còn chịu ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín và hình ảnh thương hiệu, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và các tiêu chuẩn lao động quốc tế ngày càng được quan tâm. Điều này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng đến khả năng hợp tác quốc tế và đầu tư nước ngoài trong dài hạn.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải mẫu và tư vấn liên quan đến lao động trẻ em một cách đầy đủ và chính xác
Chính sách bảo vệ lao động trẻ em
Chương trình quốc gia Việt Nam đã triển khai Chương trình phòng ngừa và giảm thiểu lao động trẻ em giai đoạn 2021-2025, nhằm bảo vệ quyền lợi của trẻ em và tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ em tiếp cận giáo dục. Chương trình tập trung vào việc nâng cao nhận thức của cộng đồng, cải thiện điều kiện sống và làm việc của trẻ em, đồng thời tăng cường các biện pháp phòng ngừa lao động trẻ em trái phép.
Hỗ trợ giáo dục và đào tạo Trẻ em lao động được hưởng các chính sách hỗ trợ học nghề và tái hòa nhập cộng đồng nhằm giúp các em phát triển kỹ năng nghề nghiệp và sớm hòa nhập trở lại với môi trường học tập chính quy hoặc các hoạt động xã hội lành mạnh. Các chương trình đào tạo này không chỉ giúp giảm thiểu nguy cơ tái lao động trẻ em mà còn góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tương lai của đất nước.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải mẫu và tư vấn liên quan đến lao động trẻ em một cách đầy đủ và chính xác
Lưu ý khi soạn thảo hợp đồng lao động trẻ em
Điều khoản bảo vệ trẻ em Hợp đồng lao động phải ghi rõ thời gian làm việc, điều kiện lao động phù hợp với độ tuổi trẻ em và tuyệt đối không được làm các công việc nguy hiểm, có hại cho sức khỏe. Đồng thời, hợp đồng cần có sự đồng ý bằng văn bản của người giám hộ hoặc cha mẹ trẻ em, đảm bảo quyền lợi và sự bảo vệ tối đa cho trẻ.
Tuân thủ quy định quốc tế Việt Nam là thành viên của Công ước ILO số 182 về việc loại bỏ các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất. Do đó, hợp đồng lao động phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định này, đảm bảo không sử dụng lao động trẻ em trong các công việc có tính chất nguy hiểm hoặc ảnh hưởng xấu đến sự phát triển thể chất, tinh thần của trẻ.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải mẫu và tư vấn liên quan đến lao động trẻ em một cách đầy đủ và chính xác
Những câu hỏi thường gặp về lao động trẻ em
1. Lao động trẻ em là gì?
Lao động trẻ em là việc sử dụng những người dưới 18 tuổi để làm việc, trong đó pháp luật có những quy định riêng nhằm bảo vệ trẻ em khỏi các công việc nguy hiểm, quá sức hoặc ảnh hưởng xấu đến sự phát triển về thể chất và tinh thần.
2. Độ tuổi nào được coi là trẻ em trong luật lao động?
Theo Luật Lao động Việt Nam, trẻ em là người dưới 15 tuổi. Người từ 15 đến dưới 18 tuổi được gọi là lao động vị thành niên, cũng được bảo vệ đặc biệt nhưng có thể làm việc trong điều kiện nhất định.
3. Lao động trẻ em có được phép làm việc không?
Pháp luật nghiêm cấm sử dụng lao động trẻ em dưới 15 tuổi để làm các công việc sản xuất, kinh doanh trừ các trường hợp đặc biệt như học nghề, tập sự trong điều kiện bảo đảm an toàn và không ảnh hưởng đến sức khỏe, sự phát triển.
4. Những công việc nào bị cấm đối với lao động trẻ em?
Trẻ em bị cấm làm các công việc:
Nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc có hại cho sức khỏe;
Làm việc quá giờ quy định hoặc làm việc vào ban đêm;
Các công việc có nguy cơ cao gây tai nạn lao động hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển tâm sinh lý.
5. Quyền lợi của lao động trẻ em được pháp luật bảo vệ như thế nào?
Lao động trẻ em được hưởng các quyền lợi cơ bản như:
Không bị bóc lột sức lao động;
Có thời gian làm việc, nghỉ ngơi phù hợp;
Được bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động;
Được học tập, phát triển toàn diện;
Có quyền được trợ giúp khi bị xâm hại hoặc vi phạm quyền lợi.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải mẫu và tư vấn liên quan đến lao động trẻ em một cách đầy đủ và chính xác
Lao động trẻ em là vấn đề nhạy cảm, đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi và sự phát triển của trẻ. Với các mẫu hợp đồng lao động được đội ngũ luật sư tại Mẫu văn bản biên soạn, doanh nghiệp có thể đảm bảo hợp đồng đúng quy định pháp luật, giảm thiểu rủi ro pháp lý. Truy cập ngay mauvanban.vn để tải các mẫu hợp đồng lao động trẻ em chuẩn pháp lý, giúp tiết kiệm thời gian và đảm bảo tính chuyên nghiệp!