Tín dụng xanh dưới góc độ pháp lý
Tín dụng xanh đang trở thành xu hướng quan trọng trong phát triển tài chính bền vững trên toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam – quốc gia đang chịu nhiều áp lực về biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế xanh. Theo số liệu mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước và các báo cáo tài chính, tín dụng xanh chiếm tỷ trọng ngày càng tăng trong tổng dư nợ tín dụng của các ngân hàng. Đây là công cụ tài chính giúp thúc đẩy các dự án thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững.
Bài viết này do Mauvanban.vn biên soạn nhằm cung cấp các mẫu đơn, hợp đồng, hướng dẫn pháp lý chuẩn xác liên quan đến tín dụng xanh. Nội dung phù hợp với các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp, khách hàng cá nhân và các bên liên quan trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng xanh.
TÍN DỤNG XANH LÀ GÌ?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 149 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định như sau:
Tín dụng xanh
1. Tín dụng xanh là tín dụng được cấp cho dự án đầu tư sau đây:
a) Sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên;
b) Ứng phó với biến đổi khí hậu;
c) Quản lý chất thải;
d) Xử lý ô nhiễm, cải thiện chất lượng môi trường;
đ) Phục hồi hệ sinh thái tự nhiên;
e) Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học;
g) Tạo ra lợi ích khác về môi trường.
2. Hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam đối với dự án đầu tư phải phù hợp với quy định về quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cho vay.
3. Khuyến khích các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam tài trợ, cho vay ưu đãi đối với dự án quy định tại khoản 1 Điều này.
4. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam.
5. Chính phủ ban hành lộ trình thực hiện và cơ chế khuyến khích cấp tín dụng xanh.
Theo đó, tín dụng xanh là tín dụng được cấp cho những dự án đầu tư sau đây:
- Sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên;
- Ứng phó với biến đổi khí hậu;
- Quản lý chất thải;
- Xử lý ô nhiễm, cải thiện chất lượng môi trường;
- Phục hồi hệ sinh thái tự nhiên;
- Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học;
- Tạo ra lợi ích khác về môi trường.
>>> Tìm hiểu chi tiết và tải mẫu đơn tín dụng xanh tại Mauvanban.vn
TÍN DỤNG XANH BIDV – VAI TRÒ VÀ CÁC CHƯƠNG TRÌNH HỖ TRỢ
BIDV là ngân hàng tiên phong trong tài trợ tín dụng xanh
BIDV xác định vai trò trung tâm trong việc định hướng thị trường tài chính bền vững. Ngân hàng triển khai các chiến lược tài chính hỗ trợ:
Dự án năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió)
Công trình xây dựng đạt chuẩn công trình xanh (LEED, LOTUS)
Doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng kinh tế tuần hoàn
Phát triển giao thông vận tải ít phát thải
Các sản phẩm tài chính xanh của BIDV không chỉ bao gồm tín dụng mà còn tích hợp với các dịch vụ bảo lãnh, bảo hiểm rủi ro và tư vấn quản lý dự án.
Các chương trình hỗ trợ cụ thể của BIDV về tín dụng xanh
BIDV hiện triển khai nhiều chương trình ưu đãi tín dụng xanh như:
1. Gói vay "Doanh nghiệp xanh"
Lãi suất ưu đãi thấp hơn 1,5 – 2% so với thông thường
Kỳ hạn vay linh hoạt từ 1 – 10 năm
Tư vấn đánh giá tác động môi trường miễn phí
2. Gói vay cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà
Hạn mức đến 500 triệu đồng
Lãi suất cố định từ 8,5%/năm
Thời gian giải ngân trong 48 giờ
3. Bảo lãnh ngân hàng cho dự án xanh
Áp dụng với các dự án cần vốn đối ứng để vay từ tổ chức tài chính quốc tế
Hạn mức bảo lãnh lên đến 80% giá trị dự án
Điều kiện và quy trình đăng ký vay tín dụng xanh BIDV
Để được cấp tín dụng xanh tại BIDV, khách hàng cần:
- Có dự án nằm trong danh mục ngành nghề/hoạt động xanh theo hướng dẫn của Bộ Tài chính và NHNN
- Có cam kết tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường
- Hồ sơ tài chính minh bạch, có phương án trả nợ khả thi
Quy trình bao gồm:
1. Nộp hồ sơ tại chi nhánh BIDV gần nhất
2. BIDV thẩm định cả năng lực tài chính và yếu tố xanh
3. Ký hợp đồng và giải ngân theo từng giai đoạn
>>> Tải mẫu hồ sơ, phương án và báo cáo vay vốn tín dụng xanh chuẩn theo quy định tại Mauvanban.vn
NGÂN HÀNG XANH HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI VIỆT NAM
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc khủng hoảng khí hậu ngày càng nghiêm trọng, hệ thống tài chính – ngân hàng Việt Nam đang tích cực chuyển mình theo định hướng “ngân hàng xanh”. Khái niệm ngân hàng xanh không chỉ dừng lại ở việc tài trợ cho các dự án thân thiện với môi trường, mà còn bao gồm quy trình hoạt động, đánh giá rủi ro, và các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp) trong toàn bộ hoạt động tín dụng và đầu tư. Điều này thể hiện cam kết đồng hành của ngành tài chính trong mục tiêu phát triển bền vững quốc gia đến năm 2050 theo Tuyên bố COP26.
Tính đến quý I năm 2025, theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, trên 35 ngân hàng thương mại tại Việt Nam đã có chiến lược tích hợp yếu tố ESG vào hoạt động kinh doanh, trong đó ít nhất 18 ngân hàng đã ban hành chính sách tín dụng xanh nội bộ. Các ngân hàng lớn như BIDV, Vietcombank, TPBank, HDBank, và ACB đã thành lập bộ phận chuyên trách về phát triển bền vững, tập trung tài trợ các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, công trình xanh, giao thông bền vững và xử lý nước thải.
Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) hiện là tổ chức đi đầu trong lĩnh vực ngân hàng xanh. Tính đến tháng 3/2025, dư nợ tín dụng xanh tại BIDV đạt hơn 45.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 7,2% tổng dư nợ toàn hệ thống BIDV. BIDV cũng là ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam được cấp vốn ưu đãi từ các tổ chức tài chính quốc tế như JICA, ADB, KfW để triển khai các chương trình vay vốn xanh cho doanh nghiệp và hộ gia đình.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã có nhiều động thái mạnh mẽ trong thúc đẩy hệ thống ngân hàng xanh. Thông tư số 17/2022/TT-NHNN về quản trị rủi ro môi trường – xã hội và định hướng tín dụng xanh là một bước tiến quan trọng. Ngoài ra, Kế hoạch hành động quốc gia về tài chính xanh đến 2030 cũng được cập nhật trong năm 2024 với mục tiêu: đến năm 2030, ít nhất 10% dư nợ tín dụng toàn ngành là tín dụng xanh, và tất cả các ngân hàng phải xây dựng báo cáo ESG định kỳ hàng năm.
Tuy nhiên, hành trình chuyển đổi sang mô hình ngân hàng xanh ở Việt Nam vẫn gặp nhiều thách thức. Một số ngân hàng nhỏ và ngân hàng địa phương chưa có năng lực kỹ thuật và nhân sự để triển khai các chính sách đánh giá rủi ro môi trường – xã hội. Đồng thời, cơ chế ưu đãi tài chính, thuế, bảo lãnh cho các khoản tín dụng xanh vẫn chưa rõ ràng, gây khó khăn cho việc mở rộng quy mô.
Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia khuyến nghị cần thiết lập khung pháp lý rõ ràng cho hoạt động ngân hàng xanh, bao gồm các chỉ tiêu đánh giá cụ thể, danh mục đầu tư xanh chuẩn hóa và cơ chế kiểm toán ESG bắt buộc. Đồng thời, Nhà nước nên thành lập Quỹ hỗ trợ chuyển đổi xanh, khuyến khích các ngân hàng áp dụng công nghệ số trong việc giám sát phát thải và rủi ro môi trường của khách hàng vay vốn.
Tổng kết lại, ngân hàng xanh là xu hướng tất yếu của ngành tài chính toàn cầu và Việt Nam không nằm ngoài xu thế đó. Việc phát triển ngân hàng xanh không chỉ giúp cải thiện hiệu quả tín dụng mà còn góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Với sự chung tay của Nhà nước, hệ thống ngân hàng và doanh nghiệp, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu khu vực trong lĩnh vực tài chính xanh.
TÍN DỤNG XANH TẠI VIỆT NAM – THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cam kết giảm phát thải ròng về “0” (Net Zero) đến năm 2050 theo Tuyên bố COP26, tín dụng xanh đang ngày càng đóng vai trò trung tâm trong định hướng phát triển bền vững tại Việt Nam. Tín dụng xanh không chỉ là công cụ tài chính hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện các dự án thân thiện với môi trường, mà còn là chiến lược quan trọng giúp hệ thống ngân hàng nâng cao quản trị rủi ro và tiếp cận nguồn vốn quốc tế.
Theo số liệu cập nhật từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tính đến tháng 3 năm 2025, tổng dư nợ tín dụng xanh trên toàn hệ thống ngân hàng đạt khoảng 560.000 tỷ đồng, chiếm gần 5,3% tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế, tăng trưởng 17% so với cùng kỳ năm 2024. Các lĩnh vực được ưu tiên tài trợ bao gồm: năng lượng tái tạo, xử lý chất thải, nông nghiệp hữu cơ, sản xuất sạch hơn và công trình xanh. Trong đó, riêng mảng năng lượng mặt trời áp mái và điện gió chiếm hơn 40% tổng dư nợ xanh.
Tuy nhiên, hoạt động tín dụng xanh ở Việt Nam hiện vẫn còn phân tán, thiếu thống nhất, do chưa có khung pháp lý đồng bộ và các tiêu chí chuẩn hóa về “dự án xanh”. Một số ngân hàng áp dụng danh mục riêng, trong khi các tổ chức khác lại sử dụng bộ tiêu chí từ các đối tác quốc tế như ADB, IFC. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp khi tiếp cận nguồn vốn, đồng thời làm hạn chế khả năng đo lường và giám sát hiệu quả tín dụng xanh trong hệ thống tài chính.
Một trong những rào cản lớn hiện nay là thiếu năng lực thẩm định và đánh giá rủi ro môi trường – xã hội tại các ngân hàng thương mại, đặc biệt là các tổ chức tín dụng nhỏ. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) – còn thiếu thông tin, hiểu biết và hồ sơ đạt chuẩn về ESG, dẫn đến tỷ lệ tiếp cận vốn xanh còn thấp. Theo khảo sát của VCCI năm 2024, chỉ 26% doanh nghiệp được hỏi hiểu rõ khái niệm tín dụng xanh, trong khi hơn 60% chưa từng tiếp cận khoản vay xanh do vướng thủ tục, tiêu chí chưa rõ ràng.
Để thúc đẩy tín dụng xanh phát triển mạnh mẽ, Việt Nam cần sớm ban hành Luật Tài chính xanh hoặc Nghị định khung về tín dụng xanh, trong đó xác định rõ tiêu chí, quy trình thẩm định, cơ chế ưu đãi thuế, lãi suất và quản lý rủi ro. Đồng thời, cần có quỹ bảo lãnh tín dụng xanh, hỗ trợ lãi suất và tăng cường đào tạo năng lực ESG cho cán bộ tín dụng.
Các ngân hàng lớn như BIDV, Vietcombank, HDBank và TPBank đang đi đầu trong việc triển khai tín dụng xanh với các sản phẩm như: tài trợ điện mặt trời, cấp tín dụng cho doanh nghiệp tái chế nhựa, chương trình “Ngôi nhà xanh” hỗ trợ người dân lắp đặt hệ thống tiết kiệm năng lượng... Những mô hình này cần được nhân rộng thông qua chính sách khuyến khích, liên kết ngân hàng – doanh nghiệp – nhà nước.
Tóm lại, tín dụng xanh tại Việt Nam đã ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn đối mặt với không ít rào cản. Với tầm quan trọng trong mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, việc hoàn thiện khung pháp lý, chuẩn hóa hệ thống tiêu chí, hỗ trợ doanh nghiệp và tăng cường hợp tác quốc tế là những khuyến nghị then chốt trong thời gian tới.
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ TÍN DỤNG XANH
1. Ngân hàng xanh có khác gì so với ngân hàng truyền thống không?
Trả lời: Có. Ngân hàng xanh không chỉ là ngân hàng thực hiện các nghiệp vụ tín dụng thông thường mà còn tích hợp các yếu tố môi trường – xã hội vào toàn bộ hoạt động quản trị, cấp tín dụng, đầu tư và vận hành nội bộ. Các ngân hàng xanh thường sử dụng công nghệ số để giảm phát thải giấy, ưu tiên các dự án xanh trong danh mục tài trợ, và đánh giá rủi ro tín dụng dựa trên các chỉ số ESG (Environmental – Social – Governance). Trong khi đó, ngân hàng truyền thống chủ yếu tập trung vào yếu tố lợi nhuận và an toàn tín dụng mà không ưu tiên các yếu tố phát triển bền vững.
2. Các tiêu chí để một khoản vay được gọi là “tín dụng xanh” là gì?
Trả lời: Theo Hướng dẫn của Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước, một khoản vay được coi là tín dụng xanh nếu đáp ứng ít nhất một trong các tiêu chí sau:
Dự án thuộc danh mục ngành xanh (năng lượng tái tạo, công trình xanh, giao thông sạch, nông nghiệp bền vững...);
Có báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt;
Sử dụng vốn đúng mục đích và có báo cáo sử dụng vốn minh bạch;
Tuân thủ các chỉ số hiệu quả môi trường theo quy định của pháp luật.
3. Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh?
Trả lời: Doanh nghiệp muốn tiếp cận tín dụng xanh cần chuẩn bị:
Bộ hồ sơ kỹ thuật dự án chứng minh tính bền vững về môi trường;
Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) hoặc cam kết bảo vệ môi trường;
Tài liệu chứng minh khả năng hoàn vốn và lộ trình sử dụng vốn minh bạch;
Các tài liệu liên quan đến tiêu chuẩn ESG nếu dự án có quy mô lớn. Một số ngân hàng còn yêu cầu báo cáo đo lường phát thải CO₂, khả năng tiết kiệm năng lượng hoặc hiệu quả sử dụng tài nguyên của dự án.
4. Có chính sách ưu đãi nào dành cho tín dụng xanh không?
Trả lời: Hiện tại, Nhà nước đang từng bước hoàn thiện chính sách ưu đãi đối với tín dụng xanh, bao gồm:
Ưu đãi về lãi suất (thấp hơn từ 0,5% – 2% so với vay thông thường tại một số ngân hàng như BIDV, TPBank, HDBank...);
Ưu tiên tiếp cận nguồn vốn vay quốc tế (ADB, WB, GCF...);
Một số địa phương đang thử nghiệm chính sách bảo lãnh tín dụng xanh hoặc miễn, giảm phí thẩm định môi trường;
Khả năng tiếp cận Quỹ Hỗ trợ chuyển đổi xanh đang được Bộ Tài chính và NHNN đề xuất thành lập trong năm 2025.
5. Làm sao để kiểm tra một ngân hàng có triển khai tín dụng xanh không?
Trả lời: Người dân và doanh nghiệp có thể:
Truy cập trang web chính thức của ngân hàng để tra cứu danh mục sản phẩm tín dụng xanh (thường nằm trong mục “Tín dụng doanh nghiệp”, “Phát triển bền vững” hoặc “ESG”);
Đọc Báo cáo phát triển bền vững được công bố định kỳ hằng năm bởi các ngân hàng lớn;
Kiểm tra trong danh sách các ngân hàng được NHNN công bố là tham gia thí điểm tín dụng xanh hoặc thành viên của các chương trình tài chính xanh quốc tế (ví dụ: Green Climate Fund);
Hoặc liên hệ trực tiếp với phòng Quan hệ khách hàng/doanh nghiệp tại chi nhánh ngân hàng để được tư vấn rõ về điều kiện tín dụng xanh.
Tín dụng xanh là công cụ tài chính thiết yếu góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu tại Việt Nam. Việc cập nhật các quy định pháp luật và sử dụng các mẫu đơn, biểu mẫu chuẩn là bước quan trọng để đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp của các bên tham gia. Mauvanban.vn cam kết cung cấp tài liệu pháp lý chính xác, đầy đủ để hỗ trợ quý khách hàng và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận tín dụng xanh hiệu quả.
>>> Tải mẫu đơn và tài liệu pháp lý tín dụng xanh ngay hôm nay tại Mauvanban.vn