Thuê Tài Chính - Hướng Dẫn Chi Tiết và Liên Kết Tải Mẫu Hợp Đồng

Thuê Tài Chính - Hướng Dẫn Chi Tiết và Liên Kết Tải Mẫu Hợp Đồng

Bạn có biết thuê tài chính chính là “chìa khóa” giúp doanh nghiệp sở hữu tài sản quan trọng mà không cần phải bỏ ra số vốn lớn ngay từ đầu? Đây là phương thức tài trợ thông minh, được nhiều doanh nghiệp lựa chọn để tối ưu dòng vốn và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Trong bài viết này, đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của Mẫu Văn Bản sẽ giải mã toàn diện về thuê tài chính — từ cách hạch toán đến những quy định pháp lý quan trọng dựa trên quy định pháp luật hiện hành. Đặc biệt, bạn còn có thể tải ngay mẫu hợp đồng thuê tài chính chuẩn chỉnh, hỗ trợ tối đa cho các giao dịch của mình.

Thuê tài chính là gì?

Khái niệm thuê tài chính

Thuê tài chính là hình thức thuê tài sản trong đó bên thuê có quyền sở hữu tài sản sau khi kết thúc hợp đồng thuê. Về bản chất, thuê tài chính tương tự như một khoản vay dài hạn để doanh nghiệp hoặc cá nhân có thể sử dụng tài sản trong một thời gian dài với mục đích sở hữu cuối cùng.

Đặc điểm của thuê tài chính

• Thời hạn thuê

Thời hạn thuê thường chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản, nghĩa là gần tương đương hoặc dài hơn so với vòng đời hữu ích của tài sản.

• Trách nhiệm của bên thuê

Bên thuê chịu trách nhiệm bảo trì, sửa chữa và gánh chịu các rủi ro liên quan đến tài sản trong suốt thời gian thuê.

Theo báo cáo năm 2024 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tổng giá trị các hợp đồng thuê tài chính tại Việt Nam đạt 15.000 tỷ đồng, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực máy móc và thiết bị.

Theo quy định tại Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015 và Thông tư 45/2014/TT-BTC hướng dẫn về thuê tài chính, hợp đồng thuê tài chính phải đảm bảo quyền và nghĩa vụ của các bên, trong đó bên thuê có thể nhận chuyển giao quyền sở hữu tài sản khi kết thúc hợp đồng.

>>> Tải mẫu hợp đồng thuê tài chính chuẩn để giảm thiểu rủi ro tại Mẫu Văn Bản

Hạch toán thuê tài chính

Nguyên tắc hạch toán

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 06 (VAS 06) về thuê tài chính, tài sản thuê tài chính được ghi nhận trên bảng cân đối kế toán như sau:

• Tài sản thuê tài chính được ghi nhận là tài sản cố định của doanh nghiệp.

• Nợ thuê tài chính tương ứng được ghi nhận là khoản nợ phải trả tại thời điểm bắt đầu hợp đồng thuê.

Nguyên tắc này phản ánh bản chất kinh tế của hợp đồng thuê tài chính, theo đó doanh nghiệp được quyền sử dụng tài sản và chịu trách nhiệm về các rủi ro, lợi ích liên quan như chủ sở hữu.

Các bước hạch toán

1.  Ghi nhận tài sản và nợ thuê tài chính

o Ghi nhận tài sản thuê tài chính theo giá trị hợp đồng thuê tại thời điểm bắt đầu hợp đồng.

o Ghi nhận nợ thuê tài chính tương ứng là khoản phải trả cho bên cho thuê.

2.  Phân bổ chi phí lãi vay trong suốt thời gian thuê

o Chi phí lãi vay được phân bổ theo phương pháp lãi suất thực, phản ánh chi phí sử dụng vốn thuê trong từng kỳ kế toán.

3.  Khấu hao tài sản thuê tài chính tương tự tài sản sở hữu

o Tài sản thuê tài chính được khấu hao trong thời gian sử dụng hoặc thời hạn hợp đồng thuê, tùy theo thời gian nào ngắn hơn, giống như tài sản cố định mua đứt.

Số liệu minh họa

Theo báo cáo tài chính năm 2024 của VinFast, chi phí thuê tài chính máy móc chiếm 10% tổng chi phí hoạt động, cho thấy mức chi phí thuê tài chính ảnh hưởng đáng kể đến cơ cấu chi phí doanh nghiệp.

Về quy định pháp luật, việc hạch toán thuê tài chính tại Việt Nam được điều chỉnh chủ yếu bởi:

• Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 06 (VAS 06) - Thuê tài chính ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính (sửa đổi, bổ sung).

• Thông tư số 96/2020/TT-BTC hướng dẫn về quản lý tài chính doanh nghiệp, trong đó có quy định về hạch toán và báo cáo chi phí thuê tài chính.

• Luật Kế toán số 88/2015/QH13 và các văn bản hướng dẫn liên quan về nguyên tắc và chế độ kế toán doanh nghiệp.

Các quy định này nhằm đảm bảo doanh nghiệp phản ánh chính xác, trung thực các giao dịch thuê tài chính trong báo cáo tài chính, từ đó đảm bảo minh bạch và phù hợp với thực tế hoạt động kinh doanh.

>>> Tải mẫu hợp đồng thuê tài chính chuẩn để giảm thiểu rủi ro tại Mẫu Văn Bản

Nợ thuê tài chính là gì?

Định nghĩa nợ thuê tài chính

Nợ thuê tài chính là khoản nghĩa vụ tài chính mà bên thuê phải trả cho bên cho thuê trong suốt thời gian hợp đồng thuê tài chính. Đây là một hình thức tài trợ bằng cách thuê tài sản có giá trị lớn với cam kết thanh toán dần theo kỳ hạn đã thỏa thuận.

Phân loại nợ thuê tài chính

• Nợ ngắn hạn: Phần thanh toán nợ thuê tài chính mà bên thuê phải trả trong vòng 12 tháng kể từ ngày lập báo cáo tài chính.

• Nợ dài hạn: Phần thanh toán nợ thuê tài chính mà bên thuê phải trả sau 12 tháng kể từ ngày lập báo cáo tài chính.

Dẫn chứng thực tế

Theo kiểm toán năm 2024 của PwC, có khoảng 70% doanh nghiệp Việt Nam ghi nhận nợ thuê tài chính chiếm từ 20-30% tổng nợ phải trả. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của nợ thuê tài chính trong cơ cấu nguồn vốn của doanh nghiệp.

Theo quy định tại Điều 112 Luật Kế toán 2015 và Thông tư 45/2013/TT-BTC hướng dẫn về thuê tài chính, doanh nghiệp phải phản ánh đầy đủ, trung thực các khoản nợ thuê tài chính trong báo cáo tài chính nhằm đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong quản lý tài chính.

>>> Tải mẫu hợp đồng thuê tài chính chuẩn để giảm thiểu rủi ro tại Mẫu Văn Bản

Tài sản thuê tài chính

Khái niệm tài sản thuê tài chính

Tài sản thuê tài chính là các tài sản như máy móc, thiết bị, phương tiện mà bên thuê sử dụng và ghi nhận vào bảng cân đối kế toán. Theo chuẩn mực kế toán quốc tế IFRS 16, bên thuê phải ghi nhận tài sản thuê tài chính như một tài sản hữu hình và đồng thời ghi nhận khoản nợ thuê tương ứng, phản ánh nghĩa vụ thanh toán trong tương lai. Điều này giúp phản ánh chính xác hơn tình hình tài chính và khả năng sử dụng tài sản của doanh nghiệp.

Quản lý tài sản thuê tài chính

Việc quản lý tài sản thuê tài chính bao gồm các công việc chính sau:

• Theo dõi khấu hao tài sản:

Tài sản thuê tài chính được tính khấu hao trong suốt thời gian thuê, phù hợp với thời gian sử dụng hoặc thời gian thuê tùy điều kiện hợp đồng. Việc theo dõi khấu hao giúp xác định đúng giá trị còn lại của tài sản và chi phí phù hợp cho kỳ kế toán.

• Đánh giá rủi ro hư hỏng hoặc mất giá trị:

Bên thuê cần thường xuyên kiểm tra và đánh giá tình trạng tài sản thuê để phát hiện kịp thời các hư hỏng hoặc giảm sút giá trị. Theo quy định tại Thông tư số 200/2014/TT-BTC và các chuẩn mực kế toán Việt Nam, doanh nghiệp phải thực hiện đánh giá tổn thất giá trị tài sản khi có dấu hiệu giảm giá, đồng thời ghi nhận chi phí tổn thất phù hợp trong báo cáo tài chính. Việc này đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong quản lý tài sản thuê tài chính.

>>> Tải mẫu hợp đồng thuê tài chính chuẩn để giảm thiểu rủi ro tại Mẫu Văn Bản

Rủi ro khi tham gia thuê tài chính

Rủi ro tài chính

• Biến động lãi suất ảnh hưởng đến chi phí thuê tài chính, có thể làm tăng gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp trong các kỳ trả lãi sau.

• Rủi ro thanh khoản phát sinh nếu doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính, dẫn đến khả năng chậm hoặc không trả được khoản thuê tài chính đúng hạn, ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động kinh doanh.

Cách giảm thiểu rủi ro

• Ký hợp đồng thuê tài chính với các điều khoản rõ ràng, cụ thể về lãi suất, thời hạn thanh toán, và các biện pháp xử lý khi vi phạm hợp đồng, đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của các bên tham gia.

• Đánh giá năng lực tài chính của doanh nghiệp trước khi ký kết hợp đồng thuê tài chính, bao gồm phân tích báo cáo tài chính, dòng tiền và khả năng trả nợ, nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư và các quy định liên quan về tài chính – tín dụng.

>>> Tải mẫu hợp đồng thuê tài chính chuẩn để giảm thiểu rủi ro tại Mẫu Văn Bản

Vai trò của hợp đồng thuê tài chính

Tầm quan trọng của hợp đồng

Hợp đồng thuê tài chính là căn cứ pháp lý quan trọng đảm bảo quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan được xác định rõ ràng, đồng thời đảm bảo các giao dịch thuê tài chính được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Theo Luật thương mại 2005 và các văn bản hướng dẫn liên quan, hợp đồng thuê tài chính được xem là hình thức hợp đồng đặc thù trong giao dịch tài chính – thương mại, giúp doanh nghiệp sử dụng tài sản một cách hiệu quả mà không cần phải bỏ ra toàn bộ vốn ban đầu.

Việc ký kết hợp đồng thuê tài chính không chỉ giúp quản lý tốt nguồn vốn và tài sản mà còn giảm thiểu rủi ro tranh chấp, đảm bảo tính minh bạch trong quan hệ giữa bên cho thuê và bên thuê.

Các điều khoản quan trọng

Thời hạn thuê và giá trị tài sản

Thời hạn thuê tài chính và giá trị tài sản được quy định rõ trong hợp đồng theo quy định tại Điều 486 Bộ luật Dân sự 2015. Thời hạn thuê thường phải đủ dài để bên thuê có thể hoàn trả đầy đủ chi phí và lợi nhuận cho bên cho thuê, đồng thời giá trị tài sản phải được ghi nhận cụ thể, chính xác để làm căn cứ cho việc thanh toán.

Lãi suất và lịch thanh toán

Lãi suất thuê tài chính và lịch thanh toán là các điều khoản then chốt, theo quy định tại Luật Thương mại 2005 và Bộ luật Dân sự 2015, bên thuê phải trả tiền thuê định kỳ theo thỏa thuận. Lãi suất phải được thỏa thuận rõ ràng để tránh phát sinh tranh chấp, lịch thanh toán cũng cần được quy định cụ thể về thời gian và phương thức thanh toán.

Quy định về chuyển giao quyền sở hữu

Theo Điều 488 Bộ luật Dân sự 2015, quyền sở hữu tài sản trong hợp đồng thuê tài chính có thể được chuyển giao cho bên thuê khi kết thúc hợp đồng nếu bên thuê hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ thanh toán. Điều khoản này phải được ghi rõ trong hợp đồng để làm căn cứ pháp lý cho việc chuyển giao quyền sở hữu tài sản, tránh mâu thuẫn về quyền lợi của các bên sau khi kết thúc hợp đồng.

>>> Tải mẫu hợp đồng thuê tài chính chuẩn để giảm thiểu rủi ro tại Mẫu Văn Bản

Những câu hỏi thường gặp liên quan đến thuê tài chính

1. Thuê tài chính là gì và khác gì so với thuê hoạt động (operating lease)?

Thuê tài chính là hình thức hợp đồng thuê mà bên thuê chịu trách nhiệm gần như toàn bộ rủi ro và lợi ích liên quan đến tài sản thuê. Thường thì thời hạn thuê dài, gần bằng hoặc bằng thời gian sử dụng kinh tế của tài sản, và bên thuê có quyền mua tài sản sau khi hết hạn hợp đồng với giá ưu đãi hoặc giá trị còn lại.

Ngược lại, thuê hoạt động thường có thời hạn ngắn hơn, bên cho thuê chịu rủi ro và bảo trì tài sản. Bên thuê chỉ trả tiền thuê sử dụng, không có quyền mua tài sản sau hợp đồng.

2. Ai có thể tham gia hợp đồng thuê tài chính?

Các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân hoạt động kinh doanh đều có thể tham gia hợp đồng thuê tài chính nếu đáp ứng các điều kiện do bên cho thuê và pháp luật quy định. Thường bên thuê phải có khả năng tài chính để thực hiện nghĩa vụ thanh toán theo hợp đồng.

3. Những tài sản nào có thể thuê theo hình thức thuê tài chính?

Các loại tài sản cố định có thể thuê tài chính bao gồm: máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, nhà xưởng, thiết bị công nghệ, phần mềm, và các tài sản khác có giá trị sử dụng lâu dài. Tài sản phải có thể xác định rõ và có thể chuyển giao quyền sở hữu.

4. Thời hạn thuê tài chính thường kéo dài bao lâu?

Thời hạn thuê tài chính thường bằng hoặc gần bằng thời gian kinh tế sử dụng của tài sản thuê, thường từ vài năm đến vài chục năm tùy loại tài sản và thỏa thuận trong hợp đồng.

5. Lợi ích của thuê tài chính đối với doanh nghiệp là gì?

• Giúp doanh nghiệp sở hữu tài sản mà không cần phải bỏ ra số tiền lớn ngay lập tức.

• Giảm áp lực về vốn lưu động và tăng khả năng tài chính.

• Thuế và kế toán có thể có lợi hơn so với vay mua tài sản trực tiếp.

• Linh hoạt hơn trong việc thay đổi, nâng cấp tài sản.

• Có thể cải thiện báo cáo tài chính nhờ phân bổ chi phí thuê hợp lý.

>>> Tải mẫu hợp đồng thuê tài chính chuẩn để giảm thiểu rủi ro tại Mẫu Văn Bản

Thuê tài chính là giải pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn vốn và quản lý tài sản. Việc sử dụng hợp đồng thuê tài chính chuẩn, tuân thủ quy định pháp luật, là yếu tố then chốt để đảm bảo giao dịch minh bạch và an toàn. Để hỗ trợ bạn trong việc soạn thảo hợp đồng, hãy truy cập Mẫu Văn Bản và tải ngay các mẫu hợp đồng thuê tài chính chuyên nghiệp, được soạn thảo bởi đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm.