Quỹ tín dụng: Khái niệm, mô hình và quy định hiện hành
Quỹ tín dụng nhân dân hiện đang là kênh tài chính quan trọng hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương và doanh nghiệp nhỏ. Theo số liệu cập nhật mới nhất năm 2025, số lượng quỹ tín dụng nhân dân tăng trưởng ổn định, đóng góp tích cực vào việc cung ứng vốn vay linh hoạt cho thành viên. Bài viết này do Mauvanban.vn cung cấp, nhằm giúp bạn hiểu rõ quỹ tín dụng là gì, quy định pháp lý liên quan, đặc biệt là các rủi ro của quỹ tín dụng nhân dân và các điểm mới theo Thông tư mới nhất về quỹ tín dụng nhân dân.
>>> Tải ngay mẫu văn bản liên quan về Quỹ tín dụng nhân dân tại Mauvanban.vn để cập nhật đầy đủ và chuẩn xác nhất!
QUỸ TÍN DỤNG LÀ GÌ? – KHÁI NIỆM VÀ BẢN CHẤT PHÁP LÝ
Quỹ tín dụng (hay còn gọi là quỹ tín dụng nhân dân) là tổ chức tài chính hợp tác do các cá nhân, hộ gia đình hoặc tổ chức trong cùng một cộng đồng, khu vực cùng góp vốn thành lập nhằm mục đích huy động vốn, cho vay với lãi suất ưu đãi để hỗ trợ nhu cầu tài chính cho thành viên. Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, quỹ tín dụng nhân dân là tổ chức tài chính vi mô hoạt động dưới hình thức hợp tác xã tín dụng, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ tài chính tại các vùng nông thôn và khu vực chưa có điều kiện tiếp cận hệ thống ngân hàng thương mại.
Bản chất pháp lý của quỹ tín dụng nhân dân
Về bản chất, quỹ tín dụng nhân dân là tổ chức tài chính hợp tác, hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, dân chủ và cùng có lợi giữa các thành viên. Quỹ tín dụng nhân dân không thuộc sở hữu nhà nước mà thuộc sở hữu của các thành viên góp vốn, được quản lý theo Luật Hợp tác xã năm 2023 và các văn bản hướng dẫn liên quan của Ngân hàng Nhà nước.
Hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân phải tuân thủ các quy định pháp luật về tổ chức tín dụng, quản lý rủi ro và bảo vệ quyền lợi thành viên. Đồng thời, quỹ phải chịu sự giám sát của Ngân hàng Nhà nước và cơ quan quản lý hợp tác xã địa phương nhằm đảm bảo an toàn, minh bạch trong hoạt động tài chính.
QUỸ TÍN DỤNG NHÂN DÂN CÓ THUỘC NHÀ NƯỚC KHÔNG?– PHÂN TÍCH PHÁP LÝ CHỦ THỂ
Vị trí pháp lý của quỹ tín dụng nhân dân
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, quỹ tín dụng nhân dân là tổ chức tài chính hợp tác, hoạt động dưới hình thức hợp tác xã tín dụng, không phải là đơn vị thuộc sở hữu hay quản lý trực tiếp của nhà nước. Quỹ tín dụng nhân dân được thành lập và quản lý bởi các thành viên là cá nhân, tổ chức trong cộng đồng cùng góp vốn và cùng chịu trách nhiệm về hoạt động của quỹ theo nguyên tắc dân chủ và bình đẳng.
Căn cứ pháp lý
Luật Hợp tác xã 2023 xác định quỹ tín dụng nhân dân là hợp tác xã tín dụng, hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện tham gia, bình đẳng và cùng có lợi, không phải là doanh nghiệp nhà nước hay đơn vị sự nghiệp công lập.
Nghị định và các thông tư hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước quy định chi tiết về hoạt động và giám sát quỹ tín dụng nhân dân cũng xác nhận quỹ không thuộc sở hữu nhà nước mà là tổ chức hợp tác xã do thành viên tự quản lý.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có vai trò quản lý, giám sát hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân để bảo đảm an toàn hệ thống tài chính, tuy nhiên không trực tiếp sở hữu hay điều hành quỹ.
Phân biệt quỹ tín dụng nhân dân với các tổ chức thuộc nhà nước
Khác với các tổ chức tín dụng nhà nước như Ngân hàng Chính sách xã hội hoặc các ngân hàng thương mại nhà nước, quỹ tín dụng nhân dân không có vốn nhà nước đóng góp và không chịu sự điều hành trực tiếp của các cơ quan nhà nước. Việc vận hành quỹ phụ thuộc vào các quy định của hợp tác xã tín dụng và sự quản lý của thành viên góp vốn.
Như vậy, quỹ tín dụng nhân dân không thuộc nhà nước về chủ thể sở hữu và quản lý. Quỹ hoạt động theo mô hình hợp tác xã, dưới sự quản lý giám sát của Ngân hàng Nhà nước nhằm đảm bảo tính minh bạch, an toàn và tuân thủ pháp luật, nhưng không trực thuộc cơ quan nhà nước hay là đơn vị nhà nước.
THÔNG TƯ MỚI NHẤT VỀ QUỸ TÍN DỤNG NHÂN DÂN – NHỮNG ĐIỂM CHÍNH CẦN BIẾT
Những điểm chính cần biết về Thông tư 01/2025/TT-NHNN
1. Phạm vi điều chỉnh
Thông tư này quy định về:
Hồ sơ và trình tự cấp Giấy phép lần đầu của quỹ tín dụng nhân dân.
Nguyên tắc, hồ sơ và trình tự cấp đổi Giấy phép của quỹ tín dụng nhân dân.
Thẩm quyền cấp Giấy phép lần đầu, cấp đổi Giấy phép và cấp bản sao Giấy phép từ sổ gốc.
Giấy phép, trình tự cấp bản sao Giấy phép từ sổ gốc.
Nộp lệ phí cấp Giấy phép lần đầu, cấp đổi Giấy phép.
Khai trương hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân.
2. Hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép lần đầu
Quỹ tín dụng nhân dân phải nộp hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép lần đầu đến Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi đặt trụ sở chính. Hồ sơ bao gồm:
Đơn đề nghị cấp Giấy phép theo mẫu quy định.
Dự thảo Điều lệ quỹ tín dụng nhân dân.
Danh sách thành viên sáng lập và tỷ lệ vốn góp của từng thành viên.
Kế hoạch hoạt động trong năm đầu tiên.
Các tài liệu chứng minh năng lực tài chính và tổ chức của quỹ.
3. Nguyên tắc cấp đổi Giấy phép
Khi quỹ tín dụng nhân dân có nhu cầu thay đổi nội dung hoạt động hoặc cơ cấu tổ chức, phải thực hiện thủ tục cấp đổi Giấy phép. Nguyên tắc cấp đổi bao gồm:
Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi quỹ đặt trụ sở chính xem xét, cấp đổi Giấy phép trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
Trường hợp quỹ đề nghị bổ sung nội dung hoạt động vào Giấy phép, phải đáp ứng đầy đủ hồ sơ theo quy định tại Điều 12 Thông tư này.
4. Cấp bản sao Giấy phép
Trong trường hợp Giấy phép bị mất, rách, hư hỏng hoặc cháy, quỹ tín dụng nhân dân có thể đề nghị cấp bản sao Giấy phép từ sổ gốc. Thủ tục và hồ sơ yêu cầu cấp bản sao Giấy phép được quy định tại Điều 13 Thông tư này.
5. Nộp lệ phí cấp Giấy phép
Quỹ tín dụng nhân dân phải nộp lệ phí cấp Giấy phép lần đầu, cấp đổi Giấy phép tại Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi quỹ đặt trụ sở chính hoặc thanh toán trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày được cấp Giấy phép lần đầu, cấp đổi Giấy phép.
6. Khai trương hoạt động
Quỹ tín dụng nhân dân phải công khai thông tin về việc khai trương hoạt động, bao gồm:
Tên gọi, địa chỉ trụ sở chính.
Danh sách thành viên sáng lập và tỷ lệ vốn góp của từng thành viên.
Điều lệ quỹ tín dụng nhân dân.
Kế hoạch hoạt động trong năm đầu tiên.
Các thông tin khác theo yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước.
CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ QUỸ TÍN DỤNG NHÂN DÂN
1. Quỹ tín dụng nhân dân có bắt buộc phải đăng ký cấp Giấy phép không? Có. Theo quy định tại Thông tư 01/2025/TT-NHNN, mọi quỹ tín dụng nhân dân khi thành lập đều phải làm thủ tục đăng ký cấp Giấy phép lần đầu mới được phép hoạt động hợp pháp.
2. Thời gian xử lý hồ sơ cấp đổi Giấy phép cho quỹ tín dụng nhân dân là bao lâu? Ngân hàng Nhà nước chi nhánh nơi quỹ đặt trụ sở chính phải xử lý hồ sơ cấp đổi Giấy phép trong vòng 15 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
3. Nếu quỹ tín dụng nhân dân bị mất Giấy phép thì phải làm thế nào? Quỹ có thể đề nghị cấp bản sao Giấy phép từ sổ gốc theo thủ tục quy định tại Thông tư 01/2025/TT-NHNN để được cấp lại Giấy phép hợp pháp.
4. Các thành viên sáng lập quỹ tín dụng nhân dân cần đáp ứng những yêu cầu gì? Thành viên sáng lập phải là cá nhân hoặc tổ chức có đủ năng lực hành vi dân sự và có trách nhiệm góp vốn đúng quy định trong Điều lệ của quỹ tín dụng nhân dân.
5. Lệ phí cấp Giấy phép quỹ tín dụng nhân dân được nộp ở đâu và bằng cách nào? Lệ phí phải được nộp tại Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố nơi quỹ đặt trụ sở chính hoặc qua thanh toán trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia trong thời hạn quy định.
Quỹ tín dụng nhân dân đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính vi mô và hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương. Hiểu đúng về pháp lý, các rủi ro tiềm ẩn và cập nhật kịp thời theo các quy định mới nhất của Ngân hàng Nhà nước sẽ giúp các thành viên và ban quản lý vận hành hiệu quả và bền vững. Đừng quên tải về các mẫu văn bản chuẩn pháp lý để áp dụng đúng và đầy đủ tại Mauvanban.vn!