Đăng ký giao dịch bảo đảm online: giải pháp hướng tới số hóa nền tư pháp

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc ứng dụng công nghệ vào các thủ tục hành chính, đặc biệt là trong lĩnh vực tư pháp, trở thành một yêu cầu cấp thiết. Đăng ký giao dịch bảo đảm online không chỉ là một tiện ích mới mà còn là một bước tiến quan trọng, góp phần hiện đại hóa hệ thống pháp luật, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong các giao dịch dân sự, kinh tế. Vậy, thực hư về quy trình này ra sao? Mẫu Văn Bản sẽ phân tích chuyên sâu qua bài viết dưới đây.

Giao dịch bảo đảm là gì?

Khái niệm

Giao dịch bảo đảm là thỏa thuận giữa các bên, trong đó bên bảo đảm (bên vay, bên thế chấp) sử dụng tài sản để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ dân sự đối với bên nhận bảo đảm (bên cho vay, ngân hàng). Các loại giao dịch bảo đảm phổ biến bao gồm thế chấp, cầm cố, bảo lãnh, và ký quỹ. Theo Luật Dân sự 2015 và Nghị định 21/2021/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 99/2022/NĐ-CP), giao dịch bảo đảm phải được đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền để đảm bảo hiệu lực pháp lý đối với bên thứ ba.

Mục đích chính của giao dịch bảo đảm là bảo vệ quyền lợi của bên nhận bảo đảm trong trường hợp bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.

Đăng ký giao dịch bảo đảm trực tuyến là quá trình nộp hồ sơ, xác nhận và lưu trữ thông tin về giao dịch bảo đảm thông qua Cổng thông tin điện tử của Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản (thuộc Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm). Hệ thống này cho phép người dùng thực hiện các thủ tục như đăng ký, sửa đổi, hoặc xóa đăng ký mà không cần đến trực tiếp cơ quan nhà nước. Theo thống kê từ Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm, trong quý III/2024, có hơn 120.000 giao dịch được đăng ký trực tuyến, chiếm 78% tổng số giao dịch bảo đảm.

Xu hướng phát triển của đăng ký giao dịch bảo đảm online

Theo báo cáo của Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm, Bộ Tư pháp, tỷ lệ hồ sơ đăng ký giao dịch bảo đảm được nộp trực tuyến đã tăng đáng kể trong những năm gần đây. Cụ thể, trong năm 2023, tỷ lệ này đã đạt khoảng 40% tổng số hồ sơ, tăng gấp đôi so với năm 2021. Điều này cho thấy sự chấp nhận và tin tưởng ngày càng tăng của người dân và doanh nghiệp vào phương thức đăng ký mới này. Dự kiến, con số này sẽ tiếp tục tăng mạnh trong những năm tới, hướng tới mục tiêu số hóa hoàn toàn các thủ tục hành chính.

Xu hướng phát triển trong tương lai sẽ tập trung vào:

• Tăng cường tính liên thông giữa các cơ sở dữ liệu: Giúp tự động hóa việc kiểm tra thông tin, giảm thiểu thủ tục cho người dân.

• Cải thiện trải nghiệm người dùng: Phát triển giao diện thân thiện, dễ sử dụng hơn.

• Ứng dụng công nghệ mới: Nghiên cứu áp dụng Blockchain để tăng cường tính bảo mật và minh bạch cho dữ liệu đăng ký.

Vì sao phải đăng ký?

Việc đăng ký giao dịch bảo đảm là một thủ tục hành chính nhằm công khai hóa thông tin về các quyền và nghĩa vụ liên quan đến tài sản bảo đảm. Điều này có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, bởi lẽ:

• Minh bạch hóa thông tin: Giúp các bên thứ ba, đặc biệt là các tổ chức tín dụng, nắm rõ tình trạng pháp lý của tài sản, tránh rủi ro khi thực hiện các giao dịch liên quan. Theo số liệu từ Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm, Bộ Tư pháp, trung bình mỗi năm có hàng trăm nghìn lượt yêu cầu tra cứu thông tin về giao dịch bảo đảm, cho thấy nhu cầu lớn về tính minh bạch.

• Xác lập thứ tự ưu tiên thanh toán: Trong trường hợp một tài sản được dùng để bảo đảm cho nhiều nghĩa vụ khác nhau, việc đăng ký sẽ giúp xác định thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản đó.

• Bảo vệ quyền lợi hợp pháp: Đảm bảo quyền của bên nhận bảo đảm được pháp luật công nhận và bảo vệ hiệu quả, đặc biệt trong các vụ án tranh chấp tài sản.

>>> Bạn đang tìm kiếm sự rõ ràng trong các giao dịch bảo đảm? Tải ngay các mẫu văn bản liên quan để đảm bảo mọi thủ tục được thực hiện chính xác và hợp pháp!

Đăng ký giao dịch bảo đảm online: Tiện ích hay thách thức?

Năm 2022, Bộ Tư pháp đã ban hành Thông tư 08/2022/TT-BTP hướng dẫn về đăng ký giao dịch bảo đảm, theo đó, việc đăng ký online được khuyến khích và triển khai rộng rãi. Đây là một bước đột phá, mang lại nhiều tiện ích vượt trội:

• Tiết kiệm thời gian và chi phí: Thay vì phải đến trực tiếp cơ quan đăng ký, các cá nhân, tổ chức có thể thực hiện thủ tục mọi lúc, mọi nơi chỉ với một thiết bị kết nối internet. Theo thống kê sơ bộ của chúng tôi, thời gian xử lý hồ sơ online giảm tới 50% so với phương thức truyền thống.

• Giảm thiểu sai sót: Hệ thống đăng ký online thường có các trường thông tin được chuẩn hóa, giúp người dùng điền đúng và đủ thông tin, giảm thiểu sai sót do yếu tố con người.

• Tăng cường minh bạch và truy xuất: Mọi thông tin đều được số hóa và lưu trữ trên hệ thống, dễ dàng tra cứu và kiểm tra, góp phần tăng cường tính minh bạch của thị trường tài sản.

• Phù hợp với xu thế chuyển đổi số: Đây là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển chính phủ điện tử, hướng tới một nền hành chính hiện đại, hiệu quả.

Những lưu ý từ luật sư khi thực hiện đăng ký online

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc đăng ký trực tuyến cũng đòi hỏi sự cẩn trọng và hiểu biết nhất định. Luật sư chúng tôi khuyến nghị:

• Kiểm tra kỹ thông tin trước khi nộp: Dù hệ thống có hỗ trợ, việc tự kiểm tra lại các thông tin về tài sản, các bên liên quan, nghĩa vụ bảo đảm là hết sức cần thiết để tránh những sai sót không đáng có.

• Đảm bảo tính hợp pháp của tài liệu đính kèm: Các tài liệu scan, ảnh chụp cần rõ nét, đầy đủ và phải là bản sao hợp pháp của tài liệu gốc.

• Lưu giữ các chứng từ điện tử: Sau khi hoàn tất đăng ký, hãy lưu giữ cẩn thận các xác nhận điện tử, mã hồ sơ để thuận tiện cho việc tra cứu hoặc khi cần thiết đối chiếu.

• Tìm hiểu kỹ các quy định mới nhất: Pháp luật luôn có sự thay đổi, cập nhật. Việc nắm vững các quy định hiện hành, đặc biệt là các hướng dẫn mới về đăng ký online theo Nghị định 99/2022/NĐ-CP và Thông tư 08/2022/TT-BTP, sẽ giúp bạn thực hiện thủ tục một cách chính xác và hiệu quả.

>>> Để quá trình đăng ký trực tuyến diễn ra suôn sẻ, đừng bỏ qua bộ sưu tập các mẫu đơn, hợp đồng chuẩn hóa được chúng tôi biên soạn kỹ lưỡng. Tải về và sử dụng ngay!

Quy trình đăng ký giao dịch bảo đảm online

Hồ sơ làm thủ tục đăng ký giao dịch bảo đảm

Theo khoản 5 Điều 3 Nghị định 99, hồ sơ đăng ký hợp lệ là hồ sơ có đầy đủ Phiếu yêu cầu đăng ký hợp lệ và giấy tờ khác thuộc thành phần hồ sơ theo quy định tại Điều 27, 28, 29, 30, 31 Nghị định này. Cụ thể:

Hồ sơ đăng ký đối với quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu gồm:

• Phiếu yêu cầu theo mẫu (01 bản chính).

• Hợp đồng bảo đảm hoặc hợp đồng bảo đảm có công chứng, chứng thực trong trường hợp Luật Đất đai, Luật Nhà ở, luật khác có liên quan quy định (01 bản chính hoặc 01 bản sao có chứng thực).

• Giấy chứng nhận (bản gốc)

Hồ sơ đăng ký đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở, dự án đầu tư xây dựng công trình không phải là nhà ở bao gồm:

• Phiếu yêu cầu theo mẫu (01 bản chính).

• Hợp đồng bảo đảm hoặc hợp đồng bảo đảm có công chứng, chứng thực trong trường hợp Luật Đất đai, Luật Nhà ở, luật khác có liên quan quy định (01 bản chính hoặc 01 bản sao có chứng thực).

• Giấy chứng nhận (bản gốc) hoặc Quyết định giao đất, cho thuê đất nếu tài sản bảo đảm là dự án đầu tư xây dựng nhà ở mà chưa có Giấy chứng nhận đối với quyền sử dụng đất (01 bản chính); Giấy chứng nhận (bản gốc) nếu tài sản bảo đảm là dự án đầu tư xây dựng công trình không phải là nhà ở;

• Giấy phép xây dựng, trừ trường hợp được miễn giấy phép xây dựng theo quy định của Luật Xây dựng (01 bản chính hoặc 01 bản sao có chứng thực);

• Quyết định phê duyệt dự án hoặc quyết định đầu tư dự án hoặc Giấy phép đầu tư hoặc Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc giấy tờ về việc chấp thuận, cho phép thực hiện dự án đầu tư do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp theo quy định của pháp luật về đầu tư (01 bản chính hoặc 01 bản sao có chứng thực);

• Một trong các loại bản vẽ thiết kế theo quy định của pháp luật về xây dựng thể hiện được mặt bằng công trình của dự án đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt (01 bản chính hoặc 01 bản sao có chứng thực).

Hồ sơ đăng ký đối với dự án đầu tư nông nghiệp, dự án phát triển rừng, dự án khác có sử dụng đất bao gồm:

• Phiếu yêu cầu theo mẫu (01 bản chính).

• Hợp đồng bảo đảm hoặc hợp đồng bảo đảm có công chứng, chứng thực trong trường hợp Luật Đất đai, Luật Nhà ở, luật khác có liên quan quy định (01 bản chính hoặc 01 bản sao có chứng thực).

• Giấy chứng nhận (bản gốc).

Thủ tục đăng ký giao dịch bảo đảm

Thủ tục đăng ký giao dịch bảo đảm trực tuyến được hướng dẫn tại Điều 24 Nghị định 99/2022 như sau:

- Người yêu cầu đăng ký sử dụng tài khoản để đăng nhập vào hệ thống đăng ký trực tuyến và kê khai thông tin, xác thực hồ sơ đăng ký theo quy trình trên giao diện đăng ký trực tuyến.

- Người yêu cầu đăng ký gửi đính kèm văn bản này nếu được yêu cầu.

- Thanh toán phí đăng ký theo quy trình trên giao diện đăng ký trực tuyến hoặc theo phương thức thanh toán được quy định tại pháp luật về phí, lệ phí, pháp luật khác có liên quan.

- Hồ sơ đăng ký trực tuyến có giá trị pháp lý như hồ sơ đăng ký bằng bản giấy.

- Trường hợp bên bảo đảm hoặc bên nhận bảo đảm thực hiện việc đăng ký trực tuyến thông qua tài khoản của người đại diện thì người đại diện phải kê khai thông tin mã số tài khoản của người được đại diện.

- Trường hợp có căn cứ từ chối đăng ký, cơ quan đăng ký thực hiện việc từ chối đăng ký thông qua giao diện đăng ký trực tuyến hoặc gửi thông báo bằng văn bản cho người yêu cầu đăng ký.

Thời hạn giải quyết hồ sơ đăng ký trực tuyến và trả kết quả đăng ký áp dụng quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 16 Nghị định 99/2022/NĐ-CP.

- Trường hợp bên bảo đảm hoặc bên nhận bảo đảm thực hiện việc đăng ký trực tuyến thông qua tài khoản của người đại diện thì người đại diện phải kê khai thông tin mã số tài khoản của người được đại diện. Thông tin về biện pháp bảo đảm được đăng ký phải được cập nhật vào tài khoản của người được đại diện, không cập nhật vào tài khoản của người đại diện.

- Trường hợp có căn cứ từ chối đăng ký quy định tại khoản 1 Điều 15 Nghị định 99/2022/NĐ-CP, cơ quan đăng ký thực hiện việc từ chối đăng ký thông qua giao diện đăng ký trực tuyến hoặc gửi thông báo bằng văn bản cho người yêu cầu đăng ký.

- Trường hợp pháp luật về đất đai, về khai thác, sử dụng tài nguyên biển, về hàng không hoặc pháp luật về hàng hải có quy định khác về thủ tục đăng ký trực tuyến quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 24 Nghị định 99/2022/NĐ-CP thì thực hiện theo quy định của pháp luật đó.

Đồng thời, Nghị định 99/2022/NĐ-CP cũng quy định rõ về thời hạn giải quyết hồ sơ đăng ký trực tuyến và trả kết quả đăng ký như sau:

- Cơ quan đăng ký có trách nhiệm giải quyết hồ sơ đăng ký trong ngày làm việc nhận được hồ sơ hợp lệ; nếu thời điểm nhận hồ sơ sau 15 giờ cùng ngày thì có thể hoàn thành việc đăng ký trong ngày làm việc tiếp theo. 

Trường hợp cơ quan đăng ký có lý do chính đáng phải kéo dài thời gian giải quyết hồ sơ đăng ký thì thời hạn giải quyết hồ sơ không quá 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ. Trong trường hợp này, cơ quan đăng ký phải thông báo có nêu rõ lý do cho người yêu cầu đăng ký bằng bản giấy hoặc văn bản điện tử (gọi là bản điện tử) hoặc bằng hình thức khác thuận lợi cho người yêu cầu đăng ký và phù hợp với điều kiện của cơ quan đăng ký ngay khi có lý do chính đáng.

- Thời gian không tính vào thời hạn bao gồm:

+ Thời gian xảy ra sự kiện thiên tai, dịch bệnh, hỏa hoạn, sự cố hệ thống đăng ký trực tuyến, hỏng mạng lưới điện, mạng internet hoặc xảy ra sự kiện bất khả kháng khác theo văn bản hoặc theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền dẫn đến cơ quan đăng ký không thể thực hiện được việc đăng ký theo thủ tục và thời hạn quy định tại Nghị định 99/2022/NĐ-CP.

Trong trường hợp này, cơ quan đăng ký phải thông báo ngay trong ngày làm việc xảy ra sự kiện hoặc ngay trong ngày làm việc nhận được văn bản, quyết định của cơ quan có thẩm quyền theo hình thức niêm yết tại trụ sở cơ quan đăng ký và đăng tải trên trang thông tin điện tử của cơ quan quản lý nhà nước, của cơ quan đăng ký (nếu có) hoặc hình thức khác thuận lợi cho người yêu cầu đăng ký và phù hợp với điều kiện của cơ quan đăng ký;

+ Thời gian cơ quan đăng ký thực hiện thủ tục quy định tại khoản 2 Điều 35 Nghị định 99/2022/NĐ-CP.

Phí đăng ký giao dịch bảo đảm 

Theo khoản 1 Điều 1 Thông tư 43/2024/TT-BTC quy định kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2024 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2024, mức thu phí đăng ký giao dịch bảo đảm bằng 80% mức thu phí quy định tại điểm 1 Biểu mức thu phí trong lĩnh vực đăng ký giao dịch bảo đảm ban hành kèm theo Thông tư 61/2023/TT-BTC.

Theo đó, kể từ ngày 01/7/2024 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2024, mức thu phí đăng ký giao dịch bảo đảm sẽ áp dụng mức phí như sau:

• Đăng ký biện pháp bảo đảm lần đầu bằng động sản (trừ chứng khoán đã đăng ký tập trung tại Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, tàu bay), tàu biển, cây hằng năm, công trình tạm: 64.000 đồng/hồ sơ.

• Đăng ký thay đổi nội dung biện pháp bảo đảm đã đăng ký: 48.000 đồng/hồ sơ.

• Đăng ký thông báo xử lý tài sản bảo đảm, đăng ký thay đổi thông báo xử lý tài sản bảo đảm: 24.000 đồng/hồ sơ.

• Xóa đăng ký biện pháp bảo đảm, xóa đăng ký thông báo xử lý tài sản bảo đảm: 16.000 đồng/hồ sơ.

• Cấp bản sao văn bản chứng nhận nội dung đăng ký biện pháp bảo đảm: 20.000 đồng/trường hợp

>>> Để đảm bảo quy trình đăng ký diễn ra suôn sẻ và đúng pháp luật, hãy truy cập kho tài liệu pháp lý của Mauvanban.vn. Tại đây, bạn sẽ tìm thấy mọi biểu mẫu cần thiết cho việc đăng ký giao dịch bảo đảm.

Kết luận

Đăng ký giao dịch bảo đảm trực tuyến không chỉ là xu hướng tất yếu trong thời đại số hóa mà còn là giải pháp giúp cá nhân và doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, tăng tính minh bạch, và tuân thủ pháp luật. Với các quy định mới nhất từ Nghị định 99/2022/NĐ-CP và sự hỗ trợ từ hệ thống trực tuyến của Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản, việc thực hiện thủ tục này chưa bao giờ dễ dàng đến thế. Tuy nhiên, để tránh rủi ro pháp lý, hãy luôn tham khảo ý kiến luật sư và sử dụng các mẫu hồ sơ chuẩn hóa tại Mauvanban.vn.