Thừa kế thế vị là gì? Phân biệt các trường hợp thừa kế

Khi cha mẹ, ông bà hoặc người thân qua đời, việc nhận di sản thừa kế không chỉ đòi hỏi nắm Việc phân chia di sản sau khi người thân qua đời luôn đòi hỏi sự minh bạch và đúng luật, nhất là khi xuất hiện các trường hợp đặc biệt như “thừa kế thế vị”. Bạn có bao giờ thắc mắc:

• Thừa kế kế vị vận hành ra sao trong pháp luật dân sự?

• Thừa kế thế vị là gì và khi nào cần áp dụng?

• Người chết có được hưởng thừa kế không nếu mất cùng lúc hoặc trước người để lại di sản?

Trong bài viết này, Mauvanban.vn sẽ đưa ra câu trả lời cho bạn ngay lập tức.

>>> Tại Mauvanban.vn, chúng tôi đã chuẩn bị sẵn bộ Đơn đề nghị nhận thừa kế cùng hướng dẫn chi tiết, giúp bạn hoàn thiện hồ sơ nhận thừa kế nhanh chóng và chính xác.

Nguyên tắc phân hàng thừa kế

Khi một người qua đời mà không để lại di chúc hợp lệ hoặc di chúc không bao gồm toàn bộ di sản, việc phân chia tài sản thừa kế sẽ tuân theo quy định của pháp luật, dựa trên nguyên tắc phân hàng thừa kế.

1. Các hàng thừa kế theo quy định của pháp luật

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau:

- Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.

- Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.

- Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Nguyên tắc phân chia hàng thừa kế

- Thứ tự ưu tiên: Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản. Điều này có nghĩa là, nếu còn bất kỳ ai thuộc hàng thừa kế thứ nhất, thì những người ở hàng thừa kế thứ hai và thứ ba sẽ không được hưởng di sản.

- Phần di sản bằng nhau: Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

Trường hợp áp dụng hàng thừa kế theo pháp luật

Việc xác định hàng thừa kế chỉ diễn ra khi thừa kế được tiến hành theo pháp luật, cụ thể trong các trường hợp quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm:

- Không có di chúc.

- Di chúc không hợp pháp.

- Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

- Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Ngoài ra, thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

- Phần di sản không được định đoạt trong di chúc.

- Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật.

- Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

>>> Khám phá cách xác định hàng thừa kế chuẩn luật – truy cập Mauvanban.vn để không bỏ sót thông tin quan trọng.

Thừa kế thế vị là gì và khi nào cần áp dụng

1. Thừa kế thế vị là gì?

Thừa kế thế vị là trường hợp đặc biệt trong thừa kế kế vị, được quy định tại Điều 652 Bộ luật Dân sự năm 2015. Theo đó:

- Nếu con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng thời điểm với người đó, thì cháu sẽ được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống.

- Nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản, thì chắt sẽ được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.

Nói cách khác, thừa kế thế vị là việc cháu hoặc chắt thay thế vị trí của cha hoặc mẹ để hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ đáng lẽ được nhận nếu còn sống. Điều này chỉ áp dụng trong quan hệ huyết thống trực tiếp giữa cha mẹ và con cháu.

2. Khi nào cần áp dụng thừa kế thế vị?

- Khi người thừa kế trực tiếp (cha hoặc mẹ) chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản.

- Khi người thừa kế trực tiếp không thể nhận di sản do đã chết hoặc không còn quyền hưởng di sản.

- Thừa kế thế vị chỉ xảy ra trong hàng thừa kế thứ nhất và chỉ áp dụng cho con, cháu, chắt trong quan hệ huyết thống trực tiếp.

* Ví dụ minh họa

Khi cha qua đời, vợ và các con (hàng thứ nhất) sẽ nhận di sản. Nếu người con trai duy nhất đã mất trước cha, thì con của người con trai (cháu) sẽ kế vị thay cha để nhận di sản. Trong trường hợp này, người cháu sẽ được hưởng phần di sản mà lẽ ra người con trai đã được nhận nếu còn sống.

3. So sánh thừa kế thế vị và hàng thừa kế thứ 2

Người chết có được hưởng thừa kế không?

Người chết không được hưởng thừa kế vì theo quy định pháp luật, quyền hưởng di sản thừa kế chỉ thuộc về những người còn sống hoặc đã được sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế. Thời điểm mở thừa kế được xác định là thời điểm người có tài sản chết hoặc ngày được Tòa án tuyên bố là đã chết.

Cụ thể, nếu người thừa kế như con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng thời điểm với người đó thì người đó không được hưởng phần di sản. Thay vào đó, con của người con đã mất (cháu) sẽ được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu đáng lẽ được hưởng nếu còn sống. Đây là nguyên tắc thừa kế thế vị được quy định tại Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015.

Ngoài ra, những người không còn sống hoặc chưa thành thai vào thời điểm mở thừa kế cũng không được hưởng di sản. Tuy nhiên, nếu người để lại di sản có di chúc và trong di chúc có chỉ định rõ người thừa kế, thì di sản sẽ được phân chia theo ý chí của người lập di chúc, trừ trường hợp người thừa kế bị truất quyền hoặc không có quyền hưởng theo quy định pháp luật.

Tóm lại, người chết không thể trực tiếp hưởng thừa kế, nhưng quyền hưởng di sản của họ có thể được chuyển giao cho người thừa kế kế vị (thường là con cháu theo dòng huyết thống trực tiếp).

Thừa kế thế vị là một chế định quan trọng trong pháp luật dân sự, bảo đảm quyền lợi cho những người thân thích nhất của người để lại di sản khi người thừa kế trực tiếp (cha, mẹ, con) chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản. Việc hiểu rõ thừa kế kế vị, thừa kế thế vị và quy định về quyền lợi của người chết giúp bạn chuẩn bị hồ sơ chính xác, tránh tranh chấp không đáng có và đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho từng cá nhân trong gia đình.

Ngay lúc này, bạn có thể tải Mẫu đơn chuẩn từ Mauvanban.vn để bắt đầu hoàn thiện hồ sơ và tính toán chính xác mọi chi phí!

>>> Nhấn vào Mauvanban.vn để tải Mẫu Đơn đề nghị nhận thừa kế thế vị và hướng dẫn chi tiết, đảm bảo quyền lợi di sản cho thế hệ sau.