Quyền và nghĩa vụ pháp lý của con ngoài giá thú theo luật dân sự

Hiện nay, tình trạng trẻ em được sinh ra ngoài quan hệ hôn nhân hợp pháp – hay còn gọi là con ngoài giá thú – đang ngày càng phổ biến. Theo thống kê của Tổng cục Thống kê, tại một số địa phương, tỷ lệ con ngoài giá thú chiếm tới 15-20% trong tổng số trẻ sinh ra hằng năm. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi pháp lý về quyền lợi của trẻ, thủ tục khai sinh, cũng như việc xác lập mối quan hệ cha con. Bài viết dưới đây do Mauvanban.vn tổng hợp và cung cấp sẽ giúp bạn hiểu rõ con ngoài giá thú là gì, trẻ có được mang họ cha không, cũng như các thủ tục nhận cha con ngoài giá thú, khai sinh hợp pháp.

>>> Tải ngay mẫu đơn khai sinh cho con ngoài giá thú mới nhất tại Mauvanban.vn!

CON NGOÀI GIÁ THÚ LÀ GÌ?

Hiện nay, pháp luật Việt Nam chưa quy định cụ thể nào là con ngoài giá thú.

Tuy nhiên có thể hiểu rằng, con ngoài giá thú là con được sinh ra nhưng cha mẹ sinh ra không phải là vợ chồng và không có quan hệ hôn nhân theo quy định của pháp luật.

CON NGOÀI GIÁ THÚ CÓ QUYỀN LỢI GÌ?

Nhằm đảm bảo quyền lợi cho con ngoài giá thú sinh ra mà bố mẹ không có quan hệ hôn nhân theo quy định của pháp luật thì pháp luật vẫn quy định quyền lợi của con ngoài giá thú như con được sinh ra trong thời kỳ hôn nhân.

Như vậy, con ngoài giá thú có những quyền lợi sau:

(1) Quyền nhận cha, mẹ quy định tại Điều 90 Luật hôn nhân và gia đình 2014:

Quyền nhận cha, mẹ

1. Con có quyền nhận cha, mẹ của mình, kể cả trong trường hợp cha, mẹ đã chết.

2. Con đã thành niên nhận cha, không cần phải có sự đồng ý của mẹ; nhận mẹ, không cần phải có sự đồng ý của cha.

Theo đó, con ngoài giá thú có quyền nhận cha, mẹ, kể cả trong trường hợp cha, mẹ đã chết.

(2) Quyền thừa kế quy định tại Điều 651 Bộ luật dân sư 2015:

Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Theo đó, con ngoài giá thú vẫn được thừa kế phần di sản như những đứa con khác nếu được xác định là con đẻ của người để lại di sản.

(3) Quyền được khai sinh quy định tại Điều 30 Bộ luật dân sự 2015:

Quyền được khai sinh, khai tử

1. Cá nhân từ khi sinh ra có quyền được khai sinh.

2. Cá nhân chết phải được khai tử.

3. Trẻ em sinh ra mà sống được từ hai mươi bốn giờ trở lên mới chết thì phải được khai sinh và khai tử; nếu sinh ra mà sống dưới hai mươi bốn giờ thì không phải khai sinh và khai tử, trừ trường hợp cha đẻ, mẹ đẻ có yêu cầu.

4. Việc khai sinh, khai tử do pháp luật về hộ tịch quy định.

Như vậy, con ngoài giá thú từ khi sinh ra có quyền được khai sinh.

CHA MẸ CÓ QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ GÌ ĐỐI VỚI CON NGOÀI GIÁ THÚ?

Nghĩa vụ và quyền của cha mẹ đối với con (không phân biệt con ngoài giá thú hay con giá thú)  quy định tại Điều 69 Luật hôn nhân và gia đình 2014, cụ thể:

- Thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.

- Trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

- Giám hộ hoặc đại diện theo quy định của Bộ luật dân sự cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự.

- Không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới hoặc theo tình trạng hôn nhân của cha mẹ; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động; không được xúi giục, ép buộc con làm việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.

>>> Bạn cần tải mẫu đơn khai sinh, mẫu nhận con, hoặc mẫu thừa kế dành cho con ngoài giá thú? Truy cập ngay Mauvanban.vn để tải miễn phí và nhận tư vấn chi tiết từ chuyên gia pháp lý!

CON NGOÀI GIÁ THÚ CÓ ĐƯỢC HƯỞNG THỪA KẾ CỦA CHA, MẸ?

Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định về hàng thừa kế theo pháp luật. Theo đó, hàng thừa kế thứ nhất của một người bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.

Như vậy, trong trường hợp có con ngoài giá thú, con được xác định là con đẻ của người để lại thừa kế thì vẫn được hưởng thừa kế từ cha, mẹ.

THỦ TỤC XÁC NHẬN CHA CHO CON NGOÀI GIÁ THÚ GỒM NHỮNG GÌ?

Thẩm quyền giải quyết việc xác định cha-con

Điều 101 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: Cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền xác định cha con theo quy định của pháp luật về hộ tịch trong trường hợp không có tranh chấp; Tòa án có thẩm quyền giải quyết việc xác định cha con trong trường hợp có tranh chấp.

Luật Hộ tịch 2014 có quy định về thẩm quyền giải quyết việc xác định cha con thuộc về UBND cấp xã nơi cư trú của người nhận hoặc người được nhận là cha con thực hiện thủ tục đăng ký cha con trong trường hợp không có tranh chấp. Nếu có tranh chấp xảy ra thì thẩm quyền giải quyết thuộc về Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú.

Thủ tục đăng ký nhận cha-con

- Trường hợp không có tranh chấp: Theo quy định tại Điều 25 Luật Hộ tịch 2014, cụ thể người có yêu cầu sẽ nộp tờ khai và chứng cứ chứng minh quan hệ cha con cho cơ quan đăng ký hộ tịch. Khi đăng ký thì các bên phải có mặt. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ, nếu thấy việc nhận cha con là đúng và không có tranh chấp, công chức tư pháp – hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người đăng ký nhận cha con ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch UBND cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu. Trong trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 05 ngày làm việc.

- Trường hợp có tranh chấp, việc đăng ký nhận cha con sẽ được tiến hành theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015:

Thẩm quyền giải quyết: TAND cấp huyện nơi bị đơn cư trú.

Hồ sơ gồm có: Đơn khởi kiện; bản sao chứng thực các giấy tờ tùy thân, giấy khai sinh của con; Tài liệu chứng minh mối quan hệ cha con.

Thủ tục giải quyết:

Bước 1: Nộp đơn khởi kiện

Bước 2: Tòa án tiếp nhận và xử lý đơn

Bước 3: Chuẩn bị xét xử

Bước 4: Mở phiên Tòa xét xử sơ thẩm

Sau thời hạn 05 ngày làm việc kể từ khi bản án có hiệu lực pháp luật, TAND cấp huyện nơi bị đơn cư trú sẽ có trách nhiệm thông báo bằng văn bản kèm theo trích lục bản án đến UBND nơi đã đăng ký hộ tịch của con để ghi vào sổ hộ tịch.

CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

1. Con ngoài giá thú là sao? Có bị pháp luật phân biệt không?

Trả lời:

Con ngoài giá thú là trẻ em được sinh ra ngoài quan hệ hôn nhân hợp pháp (bố mẹ không đăng ký kết hôn). Tuy nhiên, pháp luật hiện hành tại Việt Nam không phân biệt quyền và nghĩa vụ giữa con trong giá thú và con ngoài giá thú. Trẻ vẫn được hưởng các quyền về khai sinh, quốc tịch, giáo dục, thừa kế, và mang họ cha nếu có căn cứ hợp pháp.

2. Cha có được tự làm giấy khai sinh cho con ngoài giá thú không?

Trả lời:

Có thể. Người cha nếu muốn đứng tên trong giấy khai sinh của con ngoài giá thú cần thực hiện thủ tục nhận con tại UBND cấp xã/phường. Hồ sơ cần có các giấy tờ như: giấy cam kết, kết quả xét nghiệm ADN (nếu có yêu cầu), và mẫu đơn nhận con. Sau khi được chấp nhận, người cha có thể làm khai sinh và con sẽ được mang họ cha.

3. Con ngoài giá thú có được mang họ cha không?

Trả lời:

Có, nếu người cha thực hiện thủ tục nhận con theo đúng quy định của pháp luật. Khi đó, họ cha sẽ được ghi trong giấy khai sinh, cùng với các thông tin cha mẹ đầy đủ. Nếu người mẹ đơn thân không yêu cầu ghi tên cha thì trẻ sẽ mang họ mẹ.

4. Thủ tục nhận cha con ngoài giá thú gồm những gì?

Trả lời:

Hồ sơ nhận cha con bao gồm:

• Mẫu đơn nhận con (theo mẫu tại UBND hoặc Mauvanban.vn)

• Giấy khai sinh bản sao (nếu có)

• Giấy tờ tùy thân của cha và con

• Tài liệu chứng minh mối quan hệ huyết thống (xét nghiệm ADN nếu có) Hồ sơ nộp tại UBND cấp xã/phường nơi cư trú.

5. Con ngoài giá thú có được thừa kế không?

Trả lời:

Có. Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, con ngoài giá thú được xác định là người thừa kế hàng thứ nhất, ngang hàng với con trong giá thú, nếu đã được pháp luật công nhận mối quan hệ cha – con. Điều này đồng nghĩa với việc con ngoài giá thú có thể được hưởng di sản thừa kế như các con hợp pháp khác.

6. Khai sinh cho con ngoài giá thú mang họ cha có bắt buộc xét nghiệm ADN không?

Trả lời:

Không bắt buộc trong mọi trường hợp. Nếu cả hai bên cha mẹ cùng ký xác nhận nhận con thì có thể không cần xét nghiệm ADN. Tuy nhiên, nếu chỉ một phía (thường là người cha) thực hiện nhận con, cơ quan hộ tịch có quyền yêu cầu xét nghiệm ADN để tránh tranh chấp sau này.

Con ngoài giá thú, dù sinh ra ngoài hôn nhân, vẫn được pháp luật bảo vệ đầy đủ các quyền cơ bản như khai sinh, mang họ cha, nhận di sản thừa kế,... Điều quan trọng là cha mẹ hoặc người giám hộ cần chủ động thực hiện các thủ tục pháp lý hợp lệ để đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho trẻ.

Nếu bạn đang cần hỗ trợ về mẫu đơn, thủ tục pháp lý liên quan đến khai sinh cho con ngoài giá thú, nhận cha con, hoặc xác lập quyền thừa kế, hãy để Mauvanban.vn đồng hành cùng bạn với những mẫu văn bản mới nhất, đúng quy chuẩn pháp luật.

>>> Truy cập ngay Mauvanban.vn để tải miễn phí mẫu đơn và nhận tư vấn chi tiết từ đội ngũ chuyên môn!