Kết hôn muộn có bị xử phạt? Góc nhìn pháp lý và thực tiễn

3/6/2025

Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam, độ tuổi trung bình kết hôn lần đầu ở nam giới hiện là 29,8 tuổi, và ở nữ giới là 27,6 tuổi, tăng đáng kể so với cách đây 10 năm. Việc kết hôn muộn sau 30 tuổi đang trở thành xu hướng rõ nét, nhất là ở các thành phố lớn, nơi người trẻ ưu tiên sự nghiệp, tài chính và phát triển bản thân trước khi lập gia đình.

Tuy nhiên, đi kèm với xu hướng này là nhiều tranh luận xã hội, thậm chí những hiểu lầm pháp lý như việc kết hôn muộn bị phạt, hay liệu kết hôn muộn có vi phạm pháp luật không.

Bài viết do Mauvanban.vn cung cấp sẽ hỗ trợ bạn:

Làm rõ khái niệm kết hôn muộn là gì và những ngộ nhận thường gặp.
Phân tích những ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của việc kết hôn muộn ở giới trẻ hiện nay.
Đưa ra cơ sở pháp lý về độ tuổi kết hôn theo quy định tại Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, và khẳng định không có chế tài xử phạt với người kết hôn muộn.
Cung cấp các mẫu đơn, biểu mẫu pháp lý cần thiết nếu bạn đang trong quá trình chuẩn bị kết hôn hoặc làm giấy tờ liên quan.

>>> Bạn đang tìm hiểu mẫu đơn đăng ký kết hôn, hoặc các thủ tục pháp lý liên quan đến độ tuổi kết hôn? Truy cập ngay Mauvanban.vn để tải các mẫu biểu chuẩn xác, đầy đủ theo quy định mới nhất!

THỰC TRẠNG KẾT HÔN MUỘN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

kết hôn muộn (2).jpg

Hiện nay, xu hướng kết hôn muộn đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt là ở các khu vực đô thị và trong giới trẻ. Theo dữ liệu từ Tổng cục Thống kê, tuổi kết hôn trung bình lần đầu của người Việt đã tăng lên 27,3 tuổi vào năm 2024, tăng 2,1 năm so với năm 2019. Cụ thể, nam giới kết hôn trung bình ở tuổi 29,4, trong khi nữ giới là 25,2 tuổi.

Tại TP.HCM, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu cao nhất cả nước, đạt 30,4 tuổi, với nam giới là 31,5 tuổi và nữ giới là 28,8 tuổi. Sự chênh lệch này phản ánh xu hướng kết hôn muộn rõ rệt ở các thành phố lớn.

Nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng này bao gồm:

Áp lực công việc và mong muốn ổn định sự nghiệp trước khi lập gia đình.
Khó khăn về tài chính và chi phí sinh hoạt cao tại các đô thị.
Thay đổi trong quan niệm sống, với nhiều người trẻ ưu tiên tự do cá nhân và phát triển bản thân.

Xu hướng kết hôn muộn cũng góp phần vào việc giảm tỷ lệ sinh, đặt ra thách thức về già hóa dân số trong tương lai.

PHÁP LUẬT CÓ QUY ĐỊNH VỀ KẾT HÔN MUỘN KHÔNG?

kết hôn muộn (3).jpg

Hiện nay, Luật Hôn nhân và Gia đình số 52/2014/QH-13 không quy định độ tuổi giới hạn được phép kết hôn. Thay vào đó, tại điểm a khoản 1 Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, điều kiện về tuổi tối thiểu để nam nữ được phép kết hôn là:

Điều 8. Điều kiện kết hôn

1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:

a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;

[…]

Do đó, về mặt pháp luật, không có quy định kết hôn muộn là bao nhiêu tuổi. Tuy nhiên, theo Quyết định 588/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ đặt ra những nhiệm vụ, hoạt động mà chính quyền địa phương cần thực hiện ngay là khuyến khích nam nữ kết hôn trước 30 tuổi, không kết hôn muộn và sớm sinh con.

Tuy nhiên, với những nơi có mức sinh cao thì chính quyền cũng phải vận động không kết hôn và sinh con quá sớm, không sinh quá dày và không sinh nhiều con.

Ngoài ra, theo Báo sức khỏe và đời sống:

Theo BS. Mai Xuân Phương - Phó Vụ trưởng Vụ Truyền thông và Giáo dục, Tổng cục Dân số-KHHGĐ, Bộ Y tế, qua nhiều nghiên cứu, các hiệp hội sản phụ khoa trên thế giới đã khẳng định độ tuổi tốt nhất để sinh con của phụ nữ là trong khoảng từ 20 đến dưới 35 tuổi. Trong khoảng độ tuổi 20-24, phụ nữ dễ thụ thai nhất. Càng về sau, khả năng thụ thai giảm dần, ở mốc 35 tuổi trở đi bắt đầu giảm mạnh. Đến khi bước sang tuổi 45, rất ít phụ nữ có thể thụ thai một cách tự nhiên.

Như vậy, luật không cấm cũng như không có quy định cụ thể về việc bao nhiêu tuổi là kết hôn muộn mà chỉ giới hạn độ tuổi kết hôn sớm. Tuy nhiên, độ tuổi tốt nhất để sinh con là từ 20 - dưới 35 tuổi.

>>> Bạn đang tìm kiếm mẫu đơn đăng ký kết hôn hoặc các thủ tục pháp lý liên quan? Truy cập ngay Mauvanban.vn để tải các mẫu biểu chuẩn xác và cập nhật nhất theo quy định hiện hành!

ĐĂNG KÝ KẾT HÔN MUỘN CÓ BỊ PHẠT KHÔNG?

kết hôn muộn.jpg

Việc đăng ký kết hôn muộn không bị xử phạt, nhưng để đảm bảo quyền lợi pháp lý và nghĩa vụ trong hôn nhân, các cặp đôi nên thực hiện thủ tục này càng sớm càng tốt.

Theo pháp luật Việt Nam, không có quy định cụ thể về thời hạn phải đăng ký kết hôn sau lễ cưới. Điều này có nghĩa là bạn có thể đăng ký kết hôn bất kỳ lúc nào, miễn là đáp ứng các điều kiện kết hôn theo Điều 8, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, như đủ tuổi, tự nguyện, và không thuộc các trường hợp bị cấm.

Tuy nhiên, nếu không đăng ký kết hôn, quan hệ vợ chồng sẽ không được pháp luật công nhận. Theo quy định tại Điều 9, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, chỉ khi hai bên thực hiện đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì hôn nhân mới có giá trị pháp lý. Việc không đăng ký kết hôn không bị xử phạt hành chính, nhưng có thể dẫn đến mất quyền lợi pháp lý trong các vấn đề như:

Quyền lợi tài sản chung và riêng trong hôn nhân.
Quyền nuôi con sau ly hôn.
Quyền thừa kế theo pháp luật.

PHẠT VI PHẠM ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KHÔNG MUỐN KẾT HÔN HOẶC KẾT HÔN QUÁ MUỘN BẮT ĐẦU TỪ KHI NÀO?

Điều chỉnh, hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, khuyến khích đối với người độc thân được quy định tại khoản 3 Mục II Quyết định 588/QĐ-TTg cụ thể như sau:

Một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu

...

3. Điều chỉnh, hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, khuyến khích

....

+ Hỗ trợ, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ hai con: mua nhà ở xã hội, thuê nhà ở; ưu tiên vào các trường công lập, hỗ trợ chi phí giáo dục trẻ em; xây dựng mô hình quản lý, phát triển kinh tế gia đinh; từng bước thí điểm các biện pháp tăng trách nhiệm đóng góp xã hội, cộng đồng đối với những trường hợp cá nhân không muốn kết hôn hoặc kết hôn quá muộn.

...

Theo đó, hiện nay vấn đề phạt vi phạm đối với cá nhân không muốn kết hôn hoặc kết hôn quá muộn vẫn đang ở giai đoạn thí điểm. Bên cạnh đó, theo Quyết định 588/QĐ-TTg nêu trên giải pháp này cũng chỉ nhằm khuyến khích việc sinh đủ 02 con chứ không bắt buộc.

Như vậy, người độc thân tại Việt Nam không phải nộp "Thuế độc thân" cũng như không phải chịu phạt vi phạm khi không kết hôn.

Lưu ý: Đây cũng là vấn đề đang được nhiều người quan tâm, việc tỷ lệ sinh giảm phần lớn đến từ việc độ tuổi kết hôn đang có xu hướng trễ hóa, nhiều người trẻ lựa chọn cuộc sống độc thân, không kết hôn.

CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

1. Pháp luật Việt Nam có quy định độ tuổi tối đa để kết hôn không?

Không. Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam chỉ quy định độ tuổi tối thiểu để được kết hôn là 20 tuổi đối với nữ và 22 tuổi đối với nam. Không có giới hạn về độ tuổi tối đa. Vì vậy, việc kết hôn ở tuổi 30, 40 hay thậm chí cao hơn là hoàn toàn hợp pháp.

>>> Cần mẫu đăng ký kết hôn mới nhất? Truy cập ngay Mauvanban.vn để tải miễn phí.

2. Kết hôn muộn có cần bổ sung giấy tờ pháp lý gì đặc biệt không?

Không. Thủ tục kết hôn muộn không khác gì so với kết hôn đúng độ tuổi. Hồ sơ vẫn gồm:

Tờ khai đăng ký kết hôn
Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân
CMND/CCCD và sổ hộ khẩu
Giấy khám sức khỏe tiền hôn nhân (trong một số trường hợp đặc biệt)

3. Kết hôn muộn có ảnh hưởng đến quyền sinh con, quyền nuôi con không?

Không. Dù kết hôn muộn, vợ chồng vẫn có đầy đủ quyền sinh con, nuôi con, giám hộ và thừa kế theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, việc sinh con ở độ tuổi lớn có thể gặp khó khăn về mặt y tế – không liên quan đến yếu tố pháp lý.

4. Có cần viết cam kết hay tường trình nếu kết hôn muộn không?

Thông thường không bắt buộc. Tuy nhiên, nếu một trong hai bên từng kết hôn hoặc đã sống độc thân quá lâu, cơ quan đăng ký hộ tịch có thể yêu cầu tường trình về tình trạng hôn nhân hoặc cam kết chưa kết hôn để đảm bảo minh bạch.

5. Kết hôn muộn với người nước ngoài có gặp khó khăn pháp lý gì không?

Trong trường hợp kết hôn với người nước ngoài sau độ tuổi 30–35, thủ tục có thể được kiểm tra kỹ hơn về năng lực hành vi dân sự, mục đích kết hôn, v.v. Tuy nhiên, pháp luật không giới hạn tuổi tác nếu hai bên đủ điều kiện kết hôn hợp pháp.

Kết hôn muộn không phải là hành vi vi phạm pháp luật, mà là một xu hướng xã hội phản ánh sự thay đổi trong quan niệm sống, học tập và phát triển sự nghiệp của giới trẻ hiện nay. Pháp luật Việt Nam không quy định giới hạn tuổi kết hôn tối đa, do đó việc kết hôn sau tuổi 30, 40 hay thậm chí muộn hơn là hoàn toàn hợp pháp, miễn là các bên đáp ứng đủ điều kiện kết hôn theo Luật Hôn nhân và Gia đình.

Tuy nhiên, để việc đăng ký kết hôn diễn ra thuận lợi – đặc biệt trong trường hợp có yếu tố nước ngoài, kết hôn lần 2 hoặc cần giải trình tình trạng độc thân kéo dài – việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, giấy tờ hợp pháp là vô cùng cần thiết.