Bạo lực gia đình là gì? Những hình thức, hậu quả và cách xử lý theo pháp luật

Bạo lực gia đình là vấn nạn nhức nhối không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe thể chất, tâm lý của phụ nữ, trẻ em và làm rạn nứt nền tảng hôn nhân. Nhiều người vẫn thắc mắc: “Bạo lực gia đình là gì?”, “Bạo lực gia đình có mấy hình thức?”, hoặc “Bạo lực gia đình gây ra những hậu quả như thế nào?”. Trên thực tế, có những hành vi bạo lực tuy không để lại vết thương thực thể nhưng để lại sang chấn tâm lý nặng nề cho nạn nhân.

Nếu bạn hoặc người thân đang chịu đựng bạo lực, đừng ngần ngại sử dụng Mẫu đơn ly hôn bạo hành gia đình từ Mauvanban.vn để bảo vệ chính mình ngay hôm nay!

>>> Tải ngay “Mẫu đơn ly hôn bạo hành gia đình” tại Mauvanban.vn để khởi động thủ tục bảo vệ quyền lợi.

Bạo lực gia đình là gì?

Theo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2007, bạo lực gia đình bao gồm bất kỳ hành vi nào gây tổn hại về thể chất, tinh thần, kinh tế hoặc tình dục giữa các thành viên trong gia đình. Luật định nghĩa rõ ràng: “Bạo lực gia đình là hành vi từng lần hoặc nhiều lần của người này đối với người khác trong gia đình xâm phạm thân thể, tinh thần, sinh lý, tình dục, tài sản...”

Bạo lực gia đình có mấy hình thức?

Bạo lực gia đình phổ biến ở 4 hình thức chính, được quy định và nhận diện rõ ràng trong các văn bản pháp luật và tài liệu chuyên môn:

Bạo lực thể chất

Là hành vi sử dụng sức mạnh cơ thể hoặc công cụ để gây tổn thương, đau đớn cho thành viên trong gia đình. Các hành vi điển hình gồm: đánh đập, tát, đá, cào cấu, dùng hung khí như dao, gậy để đánh, ép ăn hoặc không cho ăn, gây thương tích hoặc nguy hiểm đến tính mạng.

Bạo lực tinh thần

Bao gồm các hành vi như chửi mắng, đe dọa, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, cô lập xã hội, phỉ báng, gây áp lực tâm lý kéo dài, ngăn cản quyền tự do giao tiếp hoặc tham gia hoạt động xã hội, tạo áp lực tâm lý, gây rối loạn tinh thần nghiêm trọng cho nạn nhân.

Bạo lực kinh tế

Là hành vi kiểm soát tài chính, tước đoạt quyền quản lý tài sản, không cho tiền sinh hoạt, ép làm việc quá sức, chiếm đoạt hoặc phá hoại tài sản riêng hoặc tài sản chung, buộc đóng góp tài chính vượt khả năng, ngăn cản sử dụng tài sản chung, gây lệ thuộc về kinh tế cho nạn nhân.

Bạo lực tình dục

Bao gồm mọi hành vi cưỡng ép giao hợp, bạo hành tình dục dưới mọi hình thức trong gia đình như cưỡng ép tảo hôn, cưỡng ép sinh con, cưỡng ép quan hệ tình dục trái ý muốn, bạo hành tình dục trẻ em hoặc thành viên yếu thế trong gia đình.

>>> Không ai đáng bị chịu bạo lực gia đình, liên hệ với cơ quan cảnh sát ngay nếu gặp phải trường hợp trên.

Bạo lực gia đình đối với phụ nữ và trẻ em

1. Bạo lực gia đình đối với phụ nữ

Bạo lực gia đình là vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất, tinh thần và quyền con người của phụ nữ. Theo các nghiên cứu và điều tra quốc gia tại Việt Nam:

Bạo lực thể chất:

Phụ nữ bị đánh đập, chấn thương, gãy xương, thương tật vĩnh viễn hoặc các tổn thương nghiêm trọng khác. Theo khảo sát của UNFPA (2020), khoảng 26% phụ nữ từng bị chồng bạo lực thể xác trong đời, trong đó 23% bị thương tích do bạo lực thể xác và/hoặc tình dục. Hành vi phổ biến gồm tát, ném vật cứng vào người, đánh đập nhiều lần.

Bạo lực tinh thần:

Bao gồm chửi mắng, xúc phạm, đe dọa, cô lập xã hội, làm nhục, kiểm soát hành vi như không cho gặp gỡ người thân, bạn bè. Gần 47% phụ nữ từng bị chồng bạo lực tinh thần trong đời và 19% bị bạo lực này trong 12 tháng qua. Bạo lực tinh thần gây ra trầm cảm, lo âu, mất tự tin, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần.

Bạo lực kinh tế:

Phụ nữ bị tước đoạt quyền quản lý tài sản, không được kiểm soát tiền bạc, bị cấm đi làm hoặc không được cấp tiền sinh hoạt. Khoảng 21% phụ nữ từng bị chồng bạo lực kinh tế, 12% bị trong 12 tháng gần đây. Bạo lực kinh tế làm phụ nữ mất khả năng lao động và quyền làm chủ thân thể.

Bạo lực tình dục:

Phụ nữ bị cưỡng ép quan hệ tình dục trái ý muốn, bạo hành tình dục trong gia đình. Khoảng 13% phụ nữ từng bị chồng bạo lực tình dục, 6% bị trong 12 tháng qua. Đây là hình thức bạo lực phổ biến nhưng ít được báo cáo do tâm lý e ngại và áp lực xã hội.

2. Bạo lực gia đình đối với trẻ em

Trẻ em tiếp xúc hoặc là nạn nhân của bạo lực gia đình chịu ảnh hưởng nghiêm trọng về thể chất và tinh thần:

Tác động tâm lý:

Trẻ dễ mắc hội chứng lo âu, rối loạn hành vi, trầm cảm, mất tập trung, giảm khả năng học tập và phát triển xã hội. Nhiều trẻ có dấu hiệu rối loạn hành vi, hung hăng hoặc thu mình, khó hòa nhập cộng đồng.

Ảnh hưởng đến học tập và phát triển:

Trẻ em trong môi trường bạo lực gia đình thường học hành sa sút, thiếu động lực, dễ bỏ học hoặc có hành vi tiêu cực.

Nguy cơ lặp lại hành vi bạo lực:

Trẻ em chứng kiến hoặc chịu bạo lực có nguy cơ cao tái hiện hành vi bạo lực khi trưởng thành, tạo vòng luẩn quẩn bạo lực gia đình qua các thế hệ.

3. Thống kê và thực trạng tại Việt Nam

Theo báo cáo điều tra quốc gia năm 2019, khoảng 63,8% phụ nữ từng bị ít nhất một hình thức bạo lực do chồng gây ra trong đời, 32% bị bạo lực trong 12 tháng gần đây.

Trong các vụ bạo lực gia đình được phát hiện, 74% nạn nhân là phụ nữ, 11% là trẻ em.

Bạo lực gia đình không chỉ xảy ra ở các gia đình có điều kiện kinh tế thấp mà còn phổ biến ở nhiều gia đình có trình độ học vấn và kinh tế tốt.

>>> Kịp thời tố cáo những hành vi bạo lực gia đình với trẻ em và phụ nữ ngay

Bạo lực gia đình gây ra những hậu quả như thế nào?

1. Hậu quả trực tiếp

Tổn thương thể chất:

Bạo lực gia đình thường gây ra các vết bầm tím, gãy xương, tổn thương nội tạng như chấn thương não, tổn thương gan, thận hoặc các cơ quan quan trọng khác.

Ảnh hưởng thần kinh:

Các chấn thương vật lý có thể dẫn đến tổn hại thần kinh, suy giảm trí nhớ, rối loạn vận động hoặc các di chứng lâu dài khác.

Tử vong:

Trong những trường hợp nghiêm trọng, bạo lực gia đình có thể dẫn đến tử vong hoặc thương tật vĩnh viễn.

2. Hậu quả gián tiếp

Chấn thương tâm lý kéo dài:

Nạn nhân thường trải qua các rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu, rối loạn stress sau chấn thương (PTSD). Những tổn thương tâm lý này kéo dài, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống và khả năng hòa nhập xã hội.

Mất niềm tin và tuyệt vọng:

Bạo lực gia đình làm giảm lòng tự trọng, khiến nạn nhân mất niềm tin vào bản thân và cuộc sống, dẫn đến cảm giác cô đơn, tuyệt vọng.

Nguy cơ tự sát:

Theo nhiều nghiên cứu, tỷ lệ tự sát ở nạn nhân bạo lực gia đình cao hơn rất nhiều so với người bình thường do áp lực tâm lý và cảm giác bế tắc.

3. Những hậu quả không gây tổn hại trực tiếp về thể chất

Mất việc làm và khủng hoảng tài chính:

Nạn nhân bạo lực gia đình thường gặp khó khăn trong việc duy trì công việc do sức khỏe yếu, áp lực tâm lý hoặc bị kiểm soát tài chính. Điều này dẫn đến khủng hoảng tài chính, phụ thuộc vào người gây bạo lực.

Tan vỡ mối quan hệ xã hội:

Bạo lực gia đình khiến nạn nhân bị cô lập, mất đi các mối quan hệ bạn bè, gia đình và cộng đồng, gây ra sự cô đơn và khó khăn trong việc tìm kiếm sự giúp đỡ.

Ảnh hưởng đến cộng đồng xung quanh:

Bạo lực gia đình không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân và gia đình mà còn làm suy yếu sự ổn định xã hội, tăng nguy cơ tội phạm, làm tăng chi phí y tế và hỗ trợ xã hội.

4. Hậu quả đối với trẻ em và thế hệ tương lai

Trẻ em chứng kiến hoặc là nạn nhân bạo lực trong gia đình dễ mắc các vấn đề về tâm lý, hành vi, học tập sa sút và có nguy cơ tái hiện hành vi bạo lực khi trưởng thành, tạo nên vòng luẩn quẩn bạo lực gia đình qua các thế hệ.

Bạo lực gia đình bị phạt như thế nào?

1. Xử phạt hành chính

- Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, cá nhân có hành vi bạo lực gia đình có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 30 triệu đồng tùy theo tính chất, mức độ vi phạm:

Phạt tiền 5 – 10 triệu đồng đối với hành vi đánh đập, gây thương tích nhẹ cho thành viên gia đình.

- Phạt tiền 10 – 20 triệu đồng đối với hành vi sử dụng công cụ, phương tiện gây thương tích, không đưa nạn nhân đi cấp cứu kịp thời hoặc không chăm sóc nạn nhân trong thời gian điều trị.

 - Phạt tiền 10 – 20 triệu đồng với hành vi hành hạ, ngược đãi thành viên gia đình như bắt nhịn ăn, nhịn uống, bỏ mặc người già yếu, phụ nữ có thai, người khuyết tật.

- Phạt tiền 20 – 30 triệu đồng đối với hành vi cô lập, ngăn cản thành viên gia đình tham gia các hoạt động xã hội, gây áp lực tâm lý thường xuyên.

Ngoài ra còn có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng đối với các hành vi vi phạm khác liên quan đến phòng, chống bạo lực gia đình như kích động, truyền bá thông tin sai lệch.

Biện pháp khắc phục hậu quả:

- Buộc xin lỗi công khai khi nạn nhân yêu cầu.

- Buộc chi trả toàn bộ chi phí khám chữa bệnh nếu có.

2. Truy cứu trách nhiệm hình sự

Căn cứ Điều 185 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) về tội “Hành hạ người dưới quyền”:

- Phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù 6 tháng đến 3 năm nếu:

- Thường xuyên làm cho nạn nhân đau đớn về thể xác, tinh thần;

- Đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

- Phạt tù từ 2 đến 5 năm nếu phạm tội trong các trường hợp:

- Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ biết có thai, người già yếu;

- Đối với người khuyết tật nặng, mắc bệnh hiểm nghèo.

- Phạt tù từ 5 đến 10 năm nếu gây thương tích nặng hoặc hậu quả nghiêm trọng khác.

Ngoài ra, các hành vi bạo lực gia đình có thể bị xử lý hình sự theo các tội danh khác như cố ý gây thương tích, đe dọa giết người, xâm phạm quyền tự do cá nhân…

3. Trách nhiệm dân sự

- Người gây bạo lực gia đình có thể bị yêu cầu bồi thường thiệt hại về vật chất và tinh thần cho nạn nhân theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015.

- Về quyền nuôi con, tòa án có thể xem xét hành vi bạo lực để quyết định quyền nuôi con phù hợp với lợi ích tốt nhất của trẻ.

- Người bị bạo lực có quyền yêu cầu tòa án cho phép tái kết hôn hoặc bảo vệ quyền lợi khác theo pháp luật.

>>> Nếu đã có quyết định, liên hệ tới Mauvanban.vn ngay để sử dụng Mẫu đơn ly hôn bạo hành gia đình và nhận sự trợ giúp của Luật sư để hoàn thành nhanh nhất thủ tục ly hôn.