Mua bán cổ phần: Không chỉ là chuyện tiền, mà còn là luật
Mua bán cổ phần không chỉ đơn thuần là một giao dịch tài chính – mà là bước đi chiến lược định hình quyền lực, vị thế và sự kiểm soát trong một công ty cổ phần. Dù là nhà đầu tư muốn "thâu tóm" doanh nghiệp, hay cổ đông muốn thoái vốn an toàn, mọi giao dịch chuyển nhượng cổ phần đều cần tuân thủ quy trình pháp lý chặt chẽ.
Bài viết này Mẫu văn bản sẽ làm rõ bản chất của việc mua bán cổ phần, các thủ tục bắt buộc, lưu ý pháp lý quan trọng và cách soạn thảo hợp đồng chuyển nhượng cổ phần chuẩn xác, giúp bạn an tâm trong từng bước đi.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải về Hợp đồng mua bán cổ phần được cập nhật mới nhất, dùng được trong mọi trường hợp.
Khái quát chung về cổ phần và công ty cổ phần
Công ty cổ phần là gì ?
Theo quy định tại Điều 111 Luật Doanh nghiệp năm 2020, Công ty cổ phần (Công ty CP) là doanh nghiệp, trong đó:
Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần;
Cổ đông có thể là tổ chức, cá nhân; số lượng cổ đông tối thiểu là 03 và không hạn chế số lượng tối đa;
Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp;
Cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của mình cho người khác, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 120 và khoản 1 Điều 127 của Luật này.
Công ty cp có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
Công ty cp có quyền phát hành cổ phần các loại để huy động vốn.
Một số đặc điểm cơ bản về công ty cổ phần
Công ty cp có rất nhiều đặc điểm đặc biệt khác với các loại hình doanh nghiệp khác.
Về cổ đông công ty
Thành viên công ty cp được gọi là các cổ đông. Cổ đông là những người sở hữu ít nhất một cổ phần của công ty.
Pháp luật chỉ quy định về số cổ đông công ty cổ phần tối thiểu là 03 và không giới hạn số lượng tối đa. Điều này giúp công ty cp có thể mở rộng số lượng thành viên tuỳ theo nhu cầu của mình.
Vốn điều lệ của công ty
Vốn điều lệ của công ty cổ phần tại thời điểm đăng ký thành lập doanh nghiệp là tổng giá trị mệnh giá cổ phần các loại đã được đăng ký mua và được ghi trong Điều lệ công ty.
Vốn điều lệ của công ty cp được chia thành các phần bằng nhau gọi là cổ phiếu. Tổ chức hoặc cá nhân tham gia vào công ty bằng cách mua cổ phiếu, có thể mua một hoặc nhiều cổ phiếu.
Các loại cổ phần
Theo quy định tại Điều 114 Luật Doanh nghiệp 2020, có các loại cổ phần như sau:
Cổ phần phổ thông;
Cổ phần ưu đãi. Cổ phần ưu đãi có các loại sau:
Cổ phần ưu đãi biểu quyết: Chỉ có tổ chức được Chính phủ ủy quyền và cổ đông sáng lập được quyền nắm giữ cổ phần ưu đãi biểu quyết
Cổ phần ưu đãi cổ tức;
Cổ phần ưu đãi hoàn lại;
Cổ phần ưu đãi khác do Điều lệ công ty quy định.
Người được quyền mua cổ phần ưu đãi cổ tức, cổ phần ưu đãi hoàn lại và cổ phần ưu đãi khác do Điều lệ công ty quy định hoặc do Đại hội đồng cổ đông quyết định.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải về Hợp đồng mua bán cổ phần được cập nhật mới nhất, dùng được trong mọi trường hợp.
Công ty mua lại cổ phần của cổ đông trong công ty
Mua lại cổ phần theo yêu cầu của cổ đông
Điều 132 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về việc công ty mua lại cổ phần theo yêu cầu của cổ đông:
Cổ đông có quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần của mình khi:
Cổ đông đã biểu quyết không thông qua nghị quyết về việc tổ chức lại công ty Cổ đông đã biểu quyết không thông qua nghị quyết về thay đổi quyền, nghĩa vụ của cổ đông quy định tại Điều lệ công ty.
Trình tự, thủ tục mua lại cổ phần theo yêu cầu của cổ đông:
Yêu cầu của cổ đông phải được gửi đến công ty trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày Đại hội đồng cổ đông thông qua nghị quyết về một trong các vấn đề trên.
Công ty phải mua lại cổ phần theo yêu cầu của cổ đông trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu.
Giá cổ phần mua lại được xác định dựa trên giá thị trường hoặc giá được tính theo nguyên tắc quy định tại Điều lệ công ty.
Trường hợp không thỏa thuận được về giá thì các bên có thể yêu cầu một tổ chức thẩm định giá định giá.
Công ty giới thiệu ít nhất 03 tổ chức thẩm định giá để cổ đông lựa chọn và lựa chọn đó là quyết định cuối cùng.
Mua lại cổ phần theo quyết định của công ty
Theo quy định tại Điều 133 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về việc công ty mua lại cổ phần theo quyết định của công ty:
Các loại cổ phần của cổ đông mà công ty có thể mua lại:
Cổ phần phổ thông: công ty có thể mua lại không quá 30% tổng số cổ phần phổ thông đã bán
Cổ phần ưu đãi cổ tức: công ty có thể mua lại một phần hoặc toàn bộ cổ phần ưu đãi cổ tức đã bán
Hội đồng quản trị có quyền quyết định mua lại cổ phần như sau:
Hội đồng quản trị có quyền quyết định mua lại không quá 10% tổng số cổ phần của từng loại đã bán trong thời hạn 12 tháng
Hội đồng quản trị quyết định giá mua lại cổ phần.
Đối với cổ phần phổ thông, giá mua lại không được cao hơn giá thị trường tại thời điểm mua lại, trừ trường hợp công ty mua lại cổ phần của từng cổ đông tương ứng với tỷ lệ cổ phần của họ trong công ty.
Đối với cổ phần loại khác, nếu Điều lệ công ty không quy định hoặc công ty và cổ đông có liên quan không có thỏa thuận khác thì giá mua lại không được thấp hơn giá thị trường;
Đại hội đồng cổ đông có quyền quyết định mua lại cổ phần như sau:
Đại hội đồng cổ đông quyết định mua lại từ 10% tổng số cổ phần của từng loại đã bán.
Trình tự, thủ tục công ty mua lại cổ phần của từng cổ đông tương ứng với tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông trong công ty:
Công ty phải được thông báo về quyết định mua lại cổ phần cho các cổ đông trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày quyết định đó được thông qua. Cổ đông đồng ý bán lại cổ phần phải gửi văn bản đồng ý bán cổ phần của mình đến công ty trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày thông báo.
Hậu quả pháp lý từ việc công ty mua lại cổ phần
Công ty chỉ được thanh toán cổ phần được mua lại cho cổ đông nếu ngay sau khi thanh toán hết số cổ phần được mua lại, công ty vẫn bảo đảm thanh toán đủ các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác. Cổ phần được mua lại được coi là cổ phần chưa bán. Công ty phải đăng ký giảm vốn điều lệ tương ứng với tổng mệnh giá các cổ phần được công ty mua lại trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày hoàn thành việc thanh toán mua lại cổ phần, trừ trường hợp pháp luật về chứng khoán có quy định khác. Cổ phiếu xác nhận quyền sở hữu cổ phần đã được mua lại phải được tiêu hủy ngay sau khi cổ phần tương ứng đã được thanh toán đủ.
Chủ tịch Hội đồng quản trị và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc phải liên đới chịu trách nhiệm về thiệt hại do không tiêu hủy hoặc chậm tiêu hủy cổ phiếu.
Sau khi thanh toán hết số cổ phần được mua lại, nếu tổng giá trị tài sản được ghi trong sổ kế toán của công ty giảm hơn 10% thì công ty phải thông báo cho tất cả chủ nợ biết trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày thanh toán hết số cổ phần được mua lại. Hà Nội thực hiện phục vụ với mục đích phổ biến kiến thức pháp luật cho cộng đồng hoặc nghiên cứu khoa học, không có mục đích thương mại.
Chào bán cổ phần riêng lẻ của công ty cổ phần (không phải là công ty đại chúng)
Công ty cổ phần không phải là công ty đại chúng thực hiện chào bán cổ phần riêng lẻ theo quy định sau đây:
Công ty quyết định phương án chào bán cổ phần riêng lẻ theo quy định của Luật này;
Cổ đông của công ty thực hiện quyền ưu tiên mua cổ phần theo quy định tại khoản 2 Điều 124 của Luật này, trừ trường hợp sáp nhập, hợp nhất công ty;
Trường hợp cổ đông và người nhận chuyển quyền ưu tiên mua không mua hết thì số cổ phần còn lại được bán cho người khác theo phương án chào bán cổ phần riêng lẻ với điều kiện không thuận lợi hơn so với điều kiện chào bán.
Quy định về việc chào bán cổ phần riêng lẻ trong công ty cổ phần?
Chào bán cổ phần riêng lẻ của công ty cổ phần không phải là công ty đại chúng phải đáp ứng các điều kiện sau đây:
Không chào bán thông qua phương tiện thông tin đại chúng;
Chào bán cho dưới 100 nhà đầu tư, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hoặc chỉ chào bán cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
>>> Truy cập Mẫu văn bản để tải về Hợp đồng mua bán cổ phần được cập nhật mới nhất, dùng được trong mọi trường hợp.
Giao dịch mua bán cổ phần tưởng chừng đơn giản, nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nếu không được chuẩn bị kỹ lưỡng. Việc xác định đúng loại cổ phần, điều kiện chuyển nhượng, sự chấp thuận của cổ đông hoặc công ty, cũng như việc lập hợp đồng và thực hiện đăng ký thay đổi cổ đông theo đúng quy định là điều kiện tiên quyết để giao dịch hợp pháp và hiệu quả. Doanh nghiệp và nhà đầu tư nên chủ động tham khảo ý kiến pháp lý và sử dụng mẫu hợp đồng chuyển nhượng cổ phần rõ ràng, chi tiết để tránh tranh chấp về sau.
Trường hợp cần hỗ trợ, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia hoặc luật sư để đảm bảo mọi thủ tục được thực hiện đúng quy định của pháp luật.
Trong trường hợp bạn cần hỗ trợ soạn thảo bất cứ biểu mẫu nào hãy để đội ngũ luật sư và chuyên gia pháp lý của Mẫu văn bản đồng hành cùng bạn – đảm bảo mọi thủ tục diễn ra suôn sẻ, đúng luật và hiệu quả.