Chia lợi nhuận trong doanh nghiệp: Quy định pháp luật mới nhất
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển, việc chia lợi nhuận trong doanh nghiệp luôn là vấn đề được các nhà đầu tư, cổ đông và thành viên góp vốn đặc biệt quan tâm. Lợi nhuận không chỉ là thước đo hiệu quả kinh doanh mà còn là yếu tố quyết định sự bền vững và phát triển của doanh nghiệp. Tuy nhiên, để đảm bảo việc chia lợi nhuận được thực hiện công bằng, minh bạch và tuân thủ pháp luật, doanh nghiệp cần nắm vững các quy định pháp luật hiện hành và áp dụng các nguyên tắc chia lợi nhuận phù hợp. Dựa trên các quy định mới nhất từ Luật Doanh nghiệp 2020 và những phân tích chuyên sâu từ các luật sư của Mẫu Văn Bản, bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cách chia lợi nhuận để tối ưu hóa quyền lợi cho các bên liên quan.
1. Lợi nhuận là gì?
1.1. Định nghĩa lợi nhuận
Theo khoản 5 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020, lợi nhuận được hiểu là khoản chênh lệch giữa doanh thu và chi phí của doanh nghiệp sau khi đã hoàn thành các nghĩa vụ thuế và tài chính khác. Trong công ty cổ phần, lợi nhuận ròng thường được phân phối dưới dạng cổ tức, là khoản tiền hoặc tài sản trả cho mỗi cổ phần. Đối với công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH), lợi nhuận được chia dựa trên tỷ lệ vốn góp hoặc thỏa thuận trong Điều lệ công ty.
1.2. Ý nghĩa của việc chia lợi nhuận
Theo báo cáo của chúng tôi, việc chia lợi nhuận không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của cổ đông hoặc thành viên góp vốn mà còn phản ánh tính minh bạch và công bằng trong quản lý doanh nghiệp. Một khảo sát từ Nam Việt Luật (2024) cho thấy, 78% tranh chấp nội bộ trong doanh nghiệp bắt nguồn từ việc phân chia lợi nhuận không rõ ràng hoặc không tuân thủ pháp luật. Do đó, việc nắm vững nguyên tắc chia lợi nhuận và áp dụng đúng quy định pháp luật là yếu tố then chốt để duy trì sự ổn định và phát triển bền vững.
>>> Tải ngay mẫu hợp đồng góp vốn và điều lệ công ty tại Mauvanban.vn để đảm bảo việc chia lợi nhuận được quy định rõ ràng và hợp pháp.
2. Nguyên tắc chia lợi nhuận theo quy định pháp luật mới nhất
2.1. Điều kiện chia lợi nhuận
Căn cứ theo Điều 69 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp chỉ được phép chia lợi nhuận khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:
Doanh nghiệp kinh doanh có lãi, đã hoàn thành nghĩa vụ thuế và các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định pháp luật.
Đã trích lập các quỹ công ty (nếu có) và bù đắp đủ các khoản lỗ từ các năm trước.
Sau khi chia lợi nhuận, doanh nghiệp vẫn đảm bảo thanh toán đủ các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản đến hạn.
Theo Thông tư 64/1999/TT-BTC và các hướng dẫn mới nhất từ Bộ Tài chính (2024), lợi nhuận sau thuế có thể được sử dụng để:
Bù đắp lỗ từ các năm trước.
Trích lập quỹ dự phòng tài chính (tối đa 25% vốn điều lệ).
Phân chia cho các thành viên góp vốn hoặc cổ đông theo tỷ lệ đã thỏa thuận.
2.2. Nguyên tắc chung trong phân chia lợi nhuận
Theo Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2020, việc chia lợi nhuận phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
Công bằng: Lợi nhuận được phân chia dựa trên tỷ lệ vốn góp hoặc thỏa thuận trong Điều lệ công ty.
Minh bạch: Quy trình chia lợi nhuận cần được thông qua bởi Hội đồng quản trị (đối với công ty cổ phần) hoặc Hội đồng thành viên (đối với công ty TNHH).
Hợp pháp: Việc chi trả cổ tức hoặc lợi nhuận phải được thực hiện bằng Đồng Việt Nam (nếu bằng tiền mặt) và hoàn thành trong vòng 6 tháng kể từ ngày kết thúc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên.
Mẹo từ luật sư: Để tránh tranh chấp, doanh nghiệp nên quy định rõ ràng tỷ lệ chia lợi nhuận trong Điều lệ công ty và ký kết hợp đồng góp vốn có điều khoản chi tiết về phân phối lợi nhuận. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý và tăng tính minh bạch.
>>> Tải mẫu biên bản họp Hội đồng quản trị về phân chia lợi nhuận tại Mauvanban.vn để đảm bảo quy trình minh bạch và đúng quy định pháp luật.
3. Cách chia lợi nhuận trong các loại hình doanh nghiệp
3.1. Cách chia lợi nhuận theo vốn góp
Cách chia lợi nhuận theo vốn góp là phương thức phổ biến nhất, đặc biệt trong công ty TNHH và công ty hợp danh. Theo Điều 50 Luật Doanh nghiệp 2020, thành viên công ty TNHH được chia lợi nhuận tương ứng với tỷ lệ vốn góp, trừ khi Điều lệ công ty có quy định khác. Ví dụ, nếu tổng vốn điều lệ là 1 tỷ đồng, trong đó thành viên A góp 600 triệu (60%), thành viên B góp 400 triệu (40%), thì lợi nhuận ròng 100 triệu sẽ được chia: A nhận 60 triệu, B nhận 40 triệu.
Trong công ty cổ phần, cách chia lợi nhuận theo vốn góp được áp dụng thông qua chi trả cổ tức. Tỷ lệ chi trả cổ tức được tính bằng công thức: Tỷ lệ chi trả cổ tức = Cổ tức một cổ phần / Thu nhập một cổ phần (đơn vị: %) Ví dụ: Nếu thu nhập một cổ phần (EPS) là 5.000 đồng và cổ tức một cổ phần là 4.000 đồng, tỷ lệ chi trả cổ tức là 80%. Điều này có nghĩa là 80% lợi nhuận được phân phối cho cổ đông, 20% còn lại có thể được giữ lại để tái đầu tư.
3.2. Cách chia lợi nhuận theo phần trăm thỏa thuận
Trong một số trường hợp, các thành viên hoặc cổ đông có thể thỏa thuận chia lợi nhuận theo phần trăm cụ thể, không phụ thuộc vào tỷ lệ vốn góp. Phương thức này thường được áp dụng khi các bên có đóng góp khác nhau về công sức, kỹ năng hoặc nguồn lực. Thỏa thuận này cần được ghi rõ trong Điều lệ công ty hoặc hợp đồng hợp tác kinh doanh.
Ví dụ, trong một công ty hợp danh, thành viên A có thể nhận 45% lợi nhuận dù chỉ góp 30% vốn, nếu Điều lệ công ty quy định dựa trên công sức hoặc vai trò quản lý của A.
Mẹo từ luật sư: Khi áp dụng cách chia lợi nhuận theo phần trăm, các bên nên ký kết thỏa thuận bằng văn bản và công chứng để đảm bảo tính pháp lý. Nếu không có thỏa thuận, pháp luật mặc định chia theo tỷ lệ vốn góp, có thể gây bất lợi cho thành viên đóng góp công sức nhiều hơn.
>>> Tải mẫu hợp đồng hợp tác kinh doanh với điều khoản chia lợi nhuận tại Mauvanban.vn để bảo vệ quyền lợi của bạn một cách tối ưu.
3.3. Chia lợi nhuận kết hợp vốn góp và công sức
Một phương pháp linh hoạt hơn là kết hợp tỷ lệ vốn góp và đóng góp công sức. Theo iContract (2024), doanh nghiệp có thể phân chia lợi nhuận theo tỷ lệ, ví dụ: 70% dựa trên vốn góp và 30% dựa trên công sức hoặc vai trò trong dự án. Phương pháp này đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp khởi nghiệp, nơi một số thành viên góp vốn ít nhưng đóng góp lớn về ý tưởng hoặc vận hành.
Ví dụ thực tế: Trong một dự án trường mầm non, hai thành viên góp 52% vốn và đảm nhiệm toàn bộ công việc quản lý, trong khi thành viên thứ ba góp 48% vốn nhưng không tham gia điều hành. Các bên có thể thỏa thuận trả lương cho hai thành viên quản lý trước khi chia lợi nhuận, sau đó phân chia phần còn lại theo tỷ lệ vốn góp. Phương pháp này đảm bảo công bằng giữa các bên.
>>> Tải mẫu thỏa thuận phân chia lợi nhuận theo công sức và vốn góp tại Mauvanban.vn để áp dụng phương pháp chia lợi nhuận linh hoạt và hợp pháp.
4. Quy định tỷ lệ chia lợi nhuận và thuế thu nhập cá nhân
4.1. Quy định tỷ lệ chia lợi nhuận
Theo Điều 24 Luật Doanh nghiệp 2020, tỷ lệ chia lợi nhuận phải được quy định rõ trong Điều lệ công ty. Trong trường hợp không có thỏa thuận cụ thể, lợi nhuận được chia theo tỷ lệ vốn góp. Đối với công ty cổ phần, Điều 135 quy định Hội đồng quản trị đề xuất mức cổ tức, sau đó trình Đại hội đồng cổ đông phê duyệt. Thời hạn chi trả cổ tức không được vượt quá 6 tháng kể từ ngày họp Đại hội đồng cổ đông thường niên.
4.2. Thuế thu nhập cá nhân từ lợi nhuận
Theo Thông tư 111/2013/TT-BTC, khoản lợi nhuận sau thuế (cổ tức hoặc lợi tức) từ hoạt động góp vốn chịu thuế thu nhập cá nhân (TNCN) với mức thuế suất 5%. Ví dụ, nếu một cổ đông nhận 100 triệu đồng cổ tức, họ phải nộp 5 triệu đồng thuế TNCN. Doanh nghiệp có trách nhiệm khấu trừ thuế trước khi chi trả và nộp thay cho cá nhân theo Thông tư 80/2021/TT-BTC.
Mẹo từ luật sư: Doanh nghiệp nên lập danh sách cổ đông nhận cổ tức và thông báo chi trả ít nhất 15 ngày trước khi thực hiện, đồng thời lưu giữ hồ sơ thuế để tránh vi phạm quy định.
>>> Tải mẫu tờ khai thuế TNCN liên quan đến chia lợi nhuận tại Mauvanban.vn để tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ thuế.
5. Lưu ý từ luật sư để chia lợi nhuận hiệu quả và hợp pháp
Theo báo cáo của các luật sư tại Mẫu Văn Bản, để chia lợi nhuận hiệu quả và tránh tranh chấp, doanh nghiệp cần lưu ý:
Soạn thảo Điều lệ công ty chi tiết: Quy định rõ ràng tỷ lệ chia lợi nhuận, phương thức chi trả (tiền mặt, cổ phần, tài sản khác) và các điều kiện áp dụng.
Thỏa thuận bằng văn bản: Mọi thỏa thuận về chia lợi nhuận cần được lập thành văn bản, ký kết và công chứng nếu cần thiết.
Tuân thủ quy trình pháp lý: Đối với công ty cổ phần, Hội đồng quản trị phải lập danh sách cổ đông nhận cổ tức và thông báo trước 15 ngày. Đối với công ty TNHH, Hội đồng thành viên cần đạt ít nhất 65% số phiếu tán thành khi quyết định chia lợi nhuận (Điều 59 Luật Doanh nghiệp 2020).
Kiểm tra tài chính minh bạch: Đảm bảo lợi nhuận được chia sau khi đã trừ các khoản nợ, thuế và trích lập quỹ, tránh vi phạm Điều 69 Luật Doanh nghiệp 2020.
Dự phòng rủi ro pháp lý: Trong trường hợp phát sinh tranh chấp, doanh nghiệp nên tham khảo ý kiến luật sư để giải quyết theo đúng quy định pháp luật.
>>> Tải bộ mẫu văn bản liên quan đến chia lợi nhuận và giải quyết tranh chấp tại Mauvanban.vn để đảm bảo doanh nghiệp bạn vận hành an toàn và hợp pháp.
Kết luận
Việc chia lợi nhuận trong doanh nghiệp không chỉ là vấn đề tài chính mà còn liên quan đến tính minh bạch, công bằng và tuân thủ pháp luật. Dựa trên Luật Doanh nghiệp 2020 và các hướng dẫn mới nhất từ năm 2024, doanh nghiệp cần áp dụng đúng nguyên tắc chia lợi nhuận, lựa chọn cách chia lợi nhuận theo vốn góp hoặc theo phần trăm phù hợp với mô hình kinh doanh và thỏa thuận giữa các bên. Việc soạn thảo văn bản pháp lý rõ ràng và tuân thủ quy trình để tránh rủi ro tranh chấp là vô cùng quan trọng.
Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ quyền lợi của bạn! Tham khảo và tải các mẫu hợp đồng, biên bản và điều lệ công ty liên quan đến chia lợi nhuận tại Mauvanban.vn để đảm bảo mọi giao dịch của bạn đều hợp pháp và minh bạch.