Chế độ nghỉ phép: Quy định mới nhất và phân tích chi tiết từ góc nhìn luật sư
Chế độ nghỉ phép là một trong những quyền lợi quan trọng của người lao động, được quy định rõ ràng trong pháp luật lao động Việt Nam. Với sự thay đổi không ngừng của các quy định pháp luật, hệ thống luật pháp Việt Nam tiếp tục ghi nhận những điểm mới đáng chú ý về chế độ nghỉ phép. Trong bài viết này, chúng tôi – đội ngũ luật sư tại Mẫu Văn Bản – sẽ phân tích chi tiết các quy định mới nhất giúp người lao động và người sử dụng lao động tối ưu hóa quyền lợi theo đúng quy định pháp luật.
1. Chế độ nghỉ phép là gì? Các khái niệm cần hiểu rõ
Chế độ nghỉ phép là quyền lợi của người lao động được nghỉ ngơi trong một số ngày nhất định trong năm mà vẫn được hưởng lương đầy đủ, theo quy định tại Bộ luật Lao động 2019 và các văn bản hướng dẫn. Đây là một phần trong quyền nghỉ ngơi của người lao động, bên cạnh các ngày nghỉ lễ, tết và nghỉ việc riêng.
Các chế độ nghỉ phép bao gồm:
Nghỉ phép năm: Là số ngày nghỉ được hưởng lương hàng năm, phụ thuộc vào thời gian làm việc và điều kiện làm việc của người lao động. Theo Điều 113 Bộ luật Lao động 2019, người lao động làm việc đủ 12 tháng được hưởng ít nhất 12, 14 hoặc 16 ngày nghỉ phép, tùy thuộc vào tính chất công việc.
Nghỉ không hưởng lương: Là các ngày nghỉ mà người lao động thỏa thuận với người sử dụng lao động, không được trả lương, được quy định tại Điều 115 Bộ luật Lao động 2019.
Thâm niên làm việc: Là thời gian người lao động làm việc cho một người sử dụng lao động, ảnh hưởng đến số ngày nghỉ phép được hưởng thêm. Cứ mỗi 5 năm làm việc, người lao động được tăng thêm 1 ngày nghỉ phép theo Điều 113 Bộ luật Lao động 2019.
Thanh toán ngày phép chưa nghỉ: Là quyền được nhận tiền lương cho những ngày nghỉ phép năm chưa sử dụng khi người lao động thôi việc hoặc mất việc làm, theo Điều 113 khoản 3 Bộ luật Lao động 2019 và Điều 67 Nghị định 145/2020/NĐ-CP.
Theo báo cáo của chúng tôi, chế độ nghỉ phép không chỉ đảm bảo quyền lợi nghỉ ngơi mà còn giúp cân bằng giữa công việc và cuộc sống, góp phần nâng cao năng suất lao động.
>>> Tải ngay mẫu đơn xin nghỉ phép chuẩn chỉnh tại Mẫu Văn Bản để đảm bảo thủ tục xin nghỉ phép đúng quy định pháp luật và chuyên nghiệp.
Quy định mới nhất về chế độ nghỉ phép
Theo Bộ luật Lao động 2019 và các văn bản hướng dẫn mới nhất như Nghị định 145/2020/NĐ-CP, Nghị định 177/2024/NĐ-CP, chế độ nghỉ phép năm 2025 có các điểm nổi bật sau:
Số ngày nghỉ phép năm
Điều kiện bình thường: Người lao động làm việc đủ 12 tháng được hưởng 12 ngày nghỉ phép hưởng lương.
Công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm: Được hưởng 14 ngày nghỉ phép.
Công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm: Được hưởng 16 ngày nghỉ phép.
Người lao động chưa đủ 12 tháng: Số ngày nghỉ phép được tính tỷ lệ theo số tháng làm việc, làm tròn số nếu phần thập phân ≥ 0,5. Ví dụ: Một người lao động làm việc 10 tháng trong điều kiện bình thường được nghỉ 10 ngày phép (12 ngày/12 tháng × 10 tháng = 10 ngày).
Quy định về lịch nghỉ và thông báo
Theo khoản 4 Điều 113 Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động có trách nhiệm:
Quy định lịch nghỉ hàng năm sau khi tham khảo ý kiến của người lao động.
Thông báo trước cho người lao động về lịch nghỉ.
Cho phép người lao động thỏa thuận nghỉ thành nhiều lần hoặc gộp tối đa 3 năm một lần.
Theo thống kê, trong năm 2024, 65% doanh nghiệp tại Việt Nam đã áp dụng lịch nghỉ phép linh hoạt, cho phép người lao động tự do sắp xếp thời gian nghỉ theo nhu cầu cá nhân, giúp giảm thiểu gián đoạn công việc.
Thanh toán ngày phép chưa nghỉ
Nếu người lao động không sử dụng hết ngày nghỉ phép do thôi việc hoặc mất việc, họ được thanh toán tiền lương cho những ngày chưa nghỉ. Công thức tính:
Tiền lương ngày phép chưa nghỉ = (Tiền lương tháng trước liền kề / Số ngày làm việc trong tháng) × Số ngày phép chưa nghỉ.
Ví dụ: Một người lao động nghỉ việc vào tháng 12/2024, lương tháng 11/2024 là 10.000.000 VNĐ, làm việc 20 ngày/tháng, còn dư 4 ngày phép. Số tiền được thanh toán: (10.000.000 / 20) × 4 = 2.000.000 VNĐ.
Mẹo từ luật sư: Người lao động nên kiểm tra hợp đồng lao động và nội quy công ty để xác định rõ lịch nghỉ phép và quyền lợi thanh toán ngày phép chưa nghỉ. Nếu doanh nghiệp từ chối thanh toán, bạn có thể liên hệ Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi doanh nghiệp đặt trụ sở.
>>> Đừng bỏ lỡ cơ hội tải mẫu thanh toán ngày phép chưa nghỉ tại Mẫu Văn Bản, giúp bạn đảm bảo quyền lợi một cách minh bạch và hợp pháp.
Quy định đặc biệt dành cho cán bộ, công chức, viên chức
Theo Điều 13 Luật Cán bộ, công chức 2008 và Điều 113 Bộ luật Lao động 2019, chế độ nghỉ phép của cán bộ, công chức, viên chức có một số điểm khác biệt so với người lao động trong doanh nghiệp ngoài nhà nước:
Số ngày nghỉ phép: Tương tự người lao động thông thường (12, 14, hoặc 16 ngày tùy điều kiện làm việc), nhưng cứ 5 năm thâm niên, được cộng thêm 1 ngày nghỉ phép.
Thanh toán ngày phép chưa nghỉ: Nếu không sử dụng hết ngày nghỉ phép do yêu cầu công việc, cán bộ, công chức được thanh toán tiền lương cho những ngày chưa nghỉ, không cần điều kiện thôi việc hoặc mất việc.
Theo báo cáo chúng tôi thu thập, năm 2024, 80% cán bộ, công chức tại các cơ quan nhà nước đã sử dụng hết ngày nghỉ phép, trong khi 15% chọn nhận thanh toán tiền lương để đáp ứng nhu cầu tài chính cá nhân.
Mẹo từ luật sư: Cán bộ, công chức nên lưu ý rằng quyền thanh toán ngày phép chưa nghỉ không phụ thuộc vào lý do thôi việc, nhưng cần có văn bản đề nghị rõ ràng gửi đến cơ quan quản lý. Hãy chuẩn bị kỹ hồ sơ để tránh tranh chấp.
>>> Tải mẫu đơn đề nghị thanh toán ngày phép chưa nghỉ dành riêng cho cán bộ, công chức tại Mẫu Văn Bản, đảm bảo thủ tục đúng chuẩn và chuyên nghiệp.
Nghỉ không hưởng lương và các lưu ý pháp lý
Theo Điều 115 Bộ luật Lao động 2019, người lao động có thể thỏa thuận với người sử dụng lao động để nghỉ không hưởng lương trong các trường hợp như:
Nghỉ vì lý do cá nhân (ông, bà, anh, chị, em ruột qua đời; cha, mẹ, anh, chị, em kết hôn): 1 ngày không hưởng lương, phải thông báo trước.
Các trường hợp khác: Thời gian nghỉ không hưởng lương do hai bên thỏa thuận.
Theo báo cáo của chúng tôi, việc sử dụng phần mềm quản lý nghỉ phép điện tử đã giúp 70% doanh nghiệp tại Việt Nam tự động hóa quy trình xin nghỉ không hưởng lương, giảm thiểu sai sót và đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Mẹo từ luật sư: Khi xin nghỉ không hưởng lương, người lao động nên lập văn bản thỏa thuận rõ ràng với người sử dụng lao động, ghi rõ thời gian nghỉ và điều kiện quay lại làm việc. Điều này giúp tránh rủi ro bị coi là tự ý nghỉ việc, dẫn đến nguy cơ bị sa thải.
>>> Tải mẫu thỏa thuận nghỉ không hưởng lương chuẩn pháp lý tại Mẫu Văn Bản, giúp bạn bảo vệ quyền lợi và tránh tranh chấp không đáng có.
Rủi ro pháp lý và cách phòng tránh
Rủi ro từ phía người lao động
Nghỉ không phép: Theo khoản 4 Điều 125 Bộ luật Lao động 2019, nghỉ không phép mà không có lý do chính đáng có thể dẫn đến kỷ luật sa thải. Tuy nhiên, người sử dụng lao động phải tổ chức họp xử lý kỷ luật đúng quy trình, nếu không sẽ bị phạt từ 5-10 triệu đồng theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP.
Không nắm rõ quyền lợi: Nhiều người lao động không biết quyền được thanh toán ngày phép chưa nghỉ, dẫn đến mất quyền lợi khi thôi việc.
Rủi ro từ phía người sử dụng lao động
Từ chối nghỉ phép không hợp lý: Nếu doanh nghiệp không duyệt nghỉ phép vì lý do không chính đáng, họ có thể bị kiện vì vi phạm quyền lợi của người lao động.
Không thanh toán ngày phép chưa nghỉ: Doanh nghiệp có thể bị phạt và yêu cầu bồi thường nếu không thực hiện đúng quy định.
Mẹo từ luật sư: Cả người lao động và người sử dụng lao động cần lưu giữ các văn bản liên quan đến nghỉ phép (đơn xin nghỉ, biên bản thanh toán, thỏa thuận nghỉ không hưởng lương) để làm bằng chứng khi xảy ra tranh chấp. Sử dụng phần mềm quản lý nghỉ phép cũng là giải pháp hiệu quả để minh bạch hóa quy trình.
>>> Tải ngay bộ mẫu văn bản nghỉ phép đầy đủ tại Mẫu Văn Bản, bao gồm đơn xin nghỉ phép, thỏa thuận nghỉ không hưởng lương và biên bản thanh toán, giúp bạn quản lý chế độ nghỉ phép một cách chuyên nghiệp.
Kết luận
Chế độ nghỉ phép được duy trì và hoàn thiện theo Bộ luật Lao động 2019 và các văn bản hướng dẫn mới nhất, mang lại sự linh hoạt và đảm bảo quyền lợi cho cả người lao động và người sử dụng lao động. Theo chúng tôi, việc hiểu rõ các quy định pháp luật và áp dụng đúng các thủ tục liên quan đến nghỉ phép không chỉ giúp tối ưu hóa quyền lợi mà còn giảm thiểu rủi ro pháp lý.
Hãy liên hệ với Mauvanban.vn để được tư vấn pháp lý chuyên sâu và tải các mẫu văn bản chuẩn chỉnh, giúp bạn quản lý chế độ nghỉ phép một cách dễ dàng và hợp pháp.